Önemli Noktalar
- Hassas dönemlerde, çocuklar belli becerileri ya da işlevleri görünürde bir yorgunluk ya da çaba olmadan edinir ya da tamamlarlar.
- Bu özel dönemi kaçırırlarsa bu yeterlilikleri o denli mükemmel ve güç harcamadan kazanamayacaklardır.
- Eğer bir çocuğun ilgisi engellenirse, sapmalar ortaya çıkar.
- Ebeveynler olarak bizim görevimiz esas olarak yetenekleri muhafaza etmek ve müdahale etmeden olumlu yönlendirmelerde bulunmaktır.
Hassas dönemlerde, çocuklar belli becerileri ya da işlevleri görünürde bir yorgunluk ya da çaba olmadan edinir ya da tamamlarlar. Hassas dönemler belirli bir zaman için devam eder ve bundan sonra asla tekrar yaşanmazlar. Dolayısıyla, bu özel dönemi kaçırırlarsa bu yeterlilikleri o denli mükemmel ve güç harcamadan kazanamayacaklardır. İşlev oluşturulsa da oluşturulmasa da süreçten geçeceklerdir.
Hassas dönemler birer birer ama aynı zaman sürecinde ortaya çıkarlar. Hassas dönemin tam zamanlaması her çocukta farklılık gösterecektir. Gözlem, çocuğa gerekli deneyim ve uyaranları sağlamak amacıyla, hassas dönemin tam zamanlaması için anahtar konumundadır. Çevre hazırsa ve zenginse, bu durumda, çocuklarımız bu deneyimler yönünde, ihtiyaçları doğrultusunda ilgileneceği şeyleri seçebilir.
Hassas dönemlerin engelleri
– Eğer bir çocuğun ilgisi engellenirse, sapmalar ortaya çıkar. (örneğin duyusal deneyimlerle ilgili organlarında sorun varsa, bu durumda sapmaların meydana gelmesinden sonra ilgileri gelişmeyebilir.)
Eğer çocuklar bu dönemlerden birini kaçırırlarsa, ilgili işlevi daha sonra ancak çaba ve güç harcayarak ve tam olarak özümsemeden edinebilirler. (Örneğin yeni bir dili yine öğreneceklerdir ancak öğrenmeleri çok daha zor olacak, zaman alacak ve aksanları çok daha ağır olabilecektir)
Çocuklar sürekli olumlu deneyime ihtiyaç duyar. Bu deneyimleri yapma şansları olmazsa bu süreçlerden faydalanamayacaklardır.
Öfke nöbetleri genelde yerine getirilmemiş hassas döneme yönelik bir reaksiyondur.
Ebeveynler olarak bizim görevimiz esas olarak yetenekleri muhafaza etmek ve müdahale etmeden olumlu yönlendirmelerde bulunmaktır. Ayrıca çocuklarımız için zengin/hazırlıklı bir çevre hazırlamamız ve bu çevre üzerinde çalışmaları için bağımsızlık ve zaman vermemiz gerekir. (Çocuklarımıza evlerimizde sunabileceğimiz zengin çevre düzenlemeleri ve oda tasımlarına ilişkin makalemizi henüz okumadıysanız mutlaka okumanızı tavsiye ederiz.) Çocuklarımız ancak gerekli sayıda tekrarla yaptıkları şeyde başarı gösterebilir ve bu hassas dönemlerden tam olarak istifade edebilirler.
Yazan ve Derleyen:
Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu
