2-6 yaş çocuklarda sosyal ve duygusal gelişim

Bu yazımızda 2-6 yaş çocukların sosyal ve duygusal gelişiminden aylar bazında bahsedeceğiz. Bu dönemler tohumları ektiğiniz ve çocuğunuzun kişiliğinin oluştuğu dönem olması itibariyle çok önemli. Çünkü bir süre sonra kavgalar, kıskançlıklar, inat etmeler, öfkeyi kontrol edememe davranışlarıyla bugünlerdeki davranışlarınız şekillenecek.

Bu dönemde çocuklarınızın sosyal ve duygusal gelişimlerine nasıl fayda sağlayacağınızı anlamak önemlidir. Bunun için önümüzdeki dönemlerde çocuklarınızın sosyal ve duygusal alanda hangi basamaklardan geçeceğini bir gözden geçirelim. Bu dönemleri bilmeyi, beklentilerimizi, kendi davranışlarımızı şekillendirmek adına her zaman çok önemsiyoruz. Bu yüzden  dönemlere ait özellikleri, bireyin 0-72 aylar arasındaki kişisel, sosyal, duygusal gelişim basamakları doğrultusunda Atatürk Üniversitesi Çocuk Gelişim Bölümü kitapçıklarından aktarıyoruz:

24-36 ay

İçinde bulunduğunuz bu dönem özsaygının gelişmesinde önemli bir evredir. Çocuklar bu dönemde kendi kimliğinin farkında olmaya başlarlar. Bu yüzden kendi eşyalarını koruma duyguları gelişir. Ayrıca cinsiyetlerini bilirler. Evcilik oynamaya başlarlar. Artık arkadaşlık kurmaya başlar, birlikte oyun oynamaya istekli olurlar. Bunun yanında bu dönemin sonunda karşı tarafla iletişimleri gelişir. Örneğin biriyle konuştuklarında konuşma sırasının olabileceği gibi durumları öğrenmeye başlarlar.

36-48 ay

Bu dönemde çocuğun dilsel, fiziksel, sosyal becerileri hızla geliştiği için onlara destek verilmeli, takdir edilmelidir. Bu dönemde daha da kendine güvenme isteği oluşacaktır. Fakat onların yeteneğini gösterecek davranışlar yapmasında kısıtlamalar olursa, kızgınlık duyguları ortaya çıkacaktır. Çünkü üç yaş civarında çocuklar diğer çocuklarla işbirliği veya hayal gücüne dayanarak oyun oynarlar. Aynı zamanda diğer insanlarla iletişim, ilişki gibi konularda farkındalıkları artar.

48-60 ay

Bu dönemde de kendilerine güveni daha da artan çocuklar, daha fazla sosyal olurlar. Bu nedenle kendi arkadaş çevrelerini de sevmeye başlarlar. Çocuklar 4 veya 5 yaşına geldiklerinde çevrelerindeki kişilerin üzüntü, yaralanması gibi çeşitli olaylara duyarlı olurlar. Fakat bu durumun tam tersinin görülmesi de söz konusu olabilir. Giyinip süslenmeye ilgi duyarlar.

60-72 ay

Tombala, bulmaca gibi basit masa oyunlarını veya zihinsel oyunları oynarlar. Arkadaşlarıyla birlikte iş birliği gerektiren oyunları severler. Aynı zamanda yarışmalı oyunlardan hoşlanırlar.

Peki bu dönemlerde çocuklarınız için neler yapabilirsiniz?

Sosyal ve duygusal olarak rol model olma

Model olma, Kidokit yazılarımızda defalarca okuyacağınız sözlerden. 0-6 yaş, özellikle 0-3 yaş, çocukların somut öğrenme dönemleri olduğundan, bu dönemlerde çocuklara bir şey öğretmek istediğinizde soyut anlatımlar yerine, yapılmasını istediğiniz şeyi onlara somut olarak göstermeniz daha yararlıdır. Çocuklar taklit yoluyla öğrendiklerinden onlara bir şey öğretmek istiyorsak bunun en güzel yolu öğretmek istediğiniz şeyleri öncelikle sizin yapmanızdır. Özellikle bunlar belli davranış biçimlerini içeriyorsa çocuklarınızın yapmalarını istediğiniz şeyleri mutlaka öncelikle sizlerin uygulaması çok önemlidir.

Onaylama, pekiştirme ve geri bildirme

Çocuklara sosyal becerileri kazandırmada yapılan doğru davranışların pekiştirilmesi ve yanlış olan davranışlara geri bildirim verilmesi önemlidir. Ancak gerek olumlu gerekse olumsuz geri bildirimlerin davranışın hemen arkasından verilmesi büyük önem taşır. Nitekim bu yaşlarda çocukların aradan zaman geçtikten sonraki geri bildirimlerde ilişkilendirme yapmaları çok zordur.

Rol oynama ve drama yoluyla mesaj verme

Bazen başkalarının yaptığı şeyleri aktararak anlatmak ve bu davranışlardan ders çıkarmak güzel bir öğretim yöntemi olabilir. Başkalarını örnek göstermek ya da yapılan bir davranışın sonuçlarını rol yaparak aktarmaya çalışmak belli durumlarda direk bir öğretiden çok daha etkin olabilmektedir.

Masal ve hikayelerle örnekleme

Birçok kitap belli davranışları öğretmek ve bazı özellikleri kazandırmak açısından çok zengin öğretiler ve örnekler içermektedir. Kidokit uygulamamızda çocukların yaşlarına göre kitap önerileri sunulmakta, kitaplardaki genel öğretiler özet bölümlerinde sunulmaktadır.

Umarız çocuğunuz olabildiğince sosyal, dost canlısı, duygusal yönden de kendisiyle barışık ve güçlü bir kişi olarak büyür. Şunu hatırlamakta fayda var. hepimiz bazı genetik kodlamalarla dünyaya geliyoruz. Amacınızın çocuğunuzun kişiliğine saygı gösterip onu tanıyarak ona mümkün olan en iyi desteği vermek olması çok önemlidir. Sizin sevgi ve desteğiniz mutlaka meyvelerini verecektir.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu