Çevre bilincini çocuklara aşılamak

Yazımızda “iyi insan” olmak açısından önemli olduğuna inandığımız çevre bilinci, yaşamsal değerler ve empati hakkında paylaşımlar yapacağız.

Çocukların kişiliğinin temelleri 0-6 yaş aralığında gelişir. Bu nedenle birçok yaşamsal değeri bu aşamada aşılamak önemlidir. Çevre bilinci de bunlardan biridir. Temizlik ve kurallara uyma alışkanlığının öğrenildiği ilk yer ailedir. Aile bireylerinin temizliğe verdiği önem çocuk da temizlik alışkanlığını geliştirir. Temizlik alışkanlığı gelişen çocuklar, çevreye karşı duyarlılıkları yüksek ve öz bakımlarını yapabilen bireyler olacaklardır.

Çevre bilincini çocuklara aşılamak için;

• Çevre ve doğa yürüyüşleri yapıp doğayı korumanın önemini kavramalarını sağlayacak örnek davranışlarda bulunmalıyız. Aynı zamanda bitkilerin ve hayvanların da bizim gibi canlı olduklarını öğretebilirsiniz.
• Çevre ile ilgili çocuk kitaplarını okuyup, okutabilirsiniz. Çevre ile ilgili konuları oyunlaştırabilirsiniz. Doğa ve çevre ile ilgili konularda çocukların oyun oynamaları desteklenmelidir. Böylelikle olayları somutlaştırarak çocukların yaşayarak öğrenmeleri sağlanır.
• Çevre ve temizlik ile ilgili tüm konularda rol model olabilirsiniz. Geri dönüşümle ilgili ayrımları öğretip, önemini benimsetebilirsiniz. Çocuğunuz bu ayırımları yapmaktan ve doğru yapıp yapmadığını göstermekten keyif alacaktır.
• Sanatsal eğitimlere katılmalarını sağlayarak güzellik bilincini oluşturmalısınız. Böylelikle çocuklara çevre bilincini aşılayacak ve ömür boyu duyarlı yetişkinler olmalarını sağlayacaktır.

Çevre bilinci sağlamanın başka yolu çocuklarınıza başka canlılarla ve doğayla ilgili sorumluluk vermektir. Mesela balığa, kediye veya köpeğe mamasını vermek, bitkileri sulamak, saksıya çiçek dikmek sorumlulukların bir kısmı olabilir.

Hayvan dostlarımız

Bazı ailelerde hayvanların evdeki varlığı soru işareti olsa da uzmanlar, bu durumun çocuk gelişimini hızlandırdığını söylemektedir. Hayvanlar koşulsuz sevgiyi, sadakat ve gerçek dostluğun ne demek olduğunu gösteren harika varlıklardır. Hayvanla evde kurulan dostluk çocuğunuza bir canlının bakımından sorumlu olmayı öğretir. Ayrıca bağlanmayı ve sevgiyi de farklı şekillerde öğretecektir. Hayvan beslemek, çocuklarınızın bedensel, ruhsal ve sosyo-duygusal gelişimlerine önemli ölçüde etkiler. Doğadaki farklı varlıkların canlı olduğunu, insan davranışları sebebiyle zarar görebildiğini anlamak çocuklarınızda empati duygusunu güçlendirir. Özellikle çocuklarınıza merhameti öğretir. Küçük yaşta sorumluluk sahibi olan çocuklar daha hızlı bir şekilde kendi ayakları üzerinde durabilirler. Hatta özgüvenleri daha da gelişim gösterir. 

Sorumluluk bilinci

Sorumluluk bilinci zamanla oluşur. Bu bilincinin gelişmesi ileride kazanacağı bağımsızlık ve bireysellik adına önemli bir altyapı hazırlar. Sorumlulukların içselleştirilebilmesi için çocuğunuza küçük yaşlardan itibaren ufak görevler vermenizi öneririz. Çocuğunuz bu yaşlarda evde size yardımcı olmaktan, büyük kişiler gibi görevler üstlenebilmekten keyif alır. Özellikle önemli olan çocuğunuza yaşına göre sorumluluklar yüklemenizdir. İki yaşındaki çocuğunuza da sorumluluk verebilirsiniz. Mesela çok küçük gözükse de kendi tabağını, çatal kaşığını sofraya getirebilir. Tabağını sizin gözetiminizde bulaşık makinesine koyması, oyuncakların birlikte toplanması ve bitkisinin sulanması bu konudaki ilk adımlar olabilir. 

Şayet evinize bir hayvan fikri sizin de hoşunuza gidiyorsa belki doğum gününde böyle bir hediyeyi düşünebilirsiniz. Ancak bu yaşta daha ziyade kuş ya da balık seçmenizi öneririz. Çocuğunuza kedi ya da köpek alacaksanız biraz daha büyümelerini bekleyebilirsiniz. Hatta mümkünse kendi hayvanını kendisinin seçebileceği yaşı bekleyebilirsiniz. Hele ki hayvanınızı bir barınaktan alıp zor durumdaki bir hayvanı ev sahibi yapar ve barınağa birlikte battaniyeler, mamalar vb. götürerek ona örnek olursanız harika bir iş yapmış olursunuz. Ayrıca isterseniz barınak ve hayvanat bahçesi ziyaretlerine şimdiden başlayıp sonrasında biraz daha büyüdükten sonra bu hayvanlardan birini eve alıp bakımına başlayabilirsiniz.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu