Hafıza bilginin depolanmasıdır. Ancak hafızanın nasıl ve nerede oluşturulduğu hakkında net bir anlayış yoktur. 1920’lerde ve 1930’larda, bir nörobilimci, Wilder Penfield M.D., hafıza ile ilgili önemli bir çalışma yapmıştır. Hatta Penfield, belirli hafıza türlerinin beyinde nerede saklandığını haritalandırmaya çalışmıştır. Ayrıca farklı beyinleri inceleyip, katılımcıda ne tür hafızaların meydana geldiğini ortaya çıkararak bir zihin haritası oluşturmuştur. Üstelik incelediği nokta ile ilişkili hafızanın, o hususi hafızanın depolandığı nokta olduğuna inanmıştır. Fakat çok daha yeni bir hafıza depolama ve geri çağırma (hatırlama) teorisi, Dr. Michael Talbot tarafından altmışlı yılların sonlarında geliştirilmiştir. Onun teorisi, insan vücudundaki her hücrenin bir hologram olduğunu öne süren daha bütünsel bir teoridir. Sonuç olarak hafızanın sadece beyinsel bir kavram olmayıp, vücudun her yerinde hafıza hücreleri bulunduğu saptanmıştır.
Hafızayı sınıflandırmanın farklı yolları vardır ve uzmanlar bu hususta aynı fikirde değildir.
Kısa süreli hafızaya karşı uzun süreli hafıza
Kısa süreli hafıza: Yakın gelecekte kullanmak üzere kısa bir süre boyunca koruyabileceğiniz hafıza.
Uzun süreli hafıza: Aylar, yıllar hatta ömür boyu saklanan önemli miktarda bilgi içeren hafıza.
Dr. Montessori, üç dönemlik dersini oluşturduğunda kısa ve uzun süreli belleği sezerek yola çıkmıştır. Beyin protein sentezinin gerçekleşebilmesi için beynin yeterince uzun süre çalışması gerektiğinin bilinciyle dil derslerini “tekrar” üzerine temellendirmiştir. Tekrarlanan konular beyinde uzun süreliğine depolanmayı sağlar.
Bilişsel hafızaya karşı motorsal hafıza:
Bilişsel hafıza: Bilgi ve kelimeler ezberlenir. Bilginin bilişsel olarak depolanması çok daha zor bir iştir. Eğer işlem çoklu-duyumsal olabilirse, bunu depolamak çok daha kolay olur.
Motorsal hafıza: Kas hafızasıdır ve bilinçli olarak depolanmaz.
Açık ve örtülü hafızalar:
Örtülü hafızalar: Bilişsel hafızalara benzer. Önceki deneyimlerin, deneyimin bilinçli farkındalığı olmadan, bir görevin gerçekleştirilmesine yardımcı olduğu zamandır.
Bastırılmış anılar hiç hatırlanmadıkları zamanlarda bile yaşamları etkiler. Mesele hafızanın geri çağrılmasıdır ve hafızanın geri çağrılmasına karşı faaliyet gösteren şeyler uykusuzluk, yetersiz beslenme ve strestir.
Yazan ve Derleyenler:
Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Muayenehane Hekimi
