Anne sütünü artırmanın yolları

Sık ve Doğru Tekniklerle Emzirme

Anne sütünü artırmak için yapabileceğiniz en güzel şey emzirmektir. Emzirmek ile ilgili makalemizde anlattığımız gibi vücudun süt üretimi süte olan gereksinimi söyleyen uyaranlara bağlıdır. Beyin bu uyaranları aldığında hipofiz bezinden vücut prolaktin ve oksitosin hormonları üretilir. Prolaktin hormonu, memenin içinde bulunan süt salgılama hücrelerinden sütün salgılanmasını sağlar. Oksitosin hormonu ise sütü meme ucuna doğru sağan kas hücrelerinin kasılmasını sağlar. Bebeğin emmesiyle birlikte sütün yapımı ve meme ucuna doğru ulaşması mümkün olacaktır.

Emzirmek anne sütünü artırmak için en önemli ilaçken; emzirmenin şekli de süt üretimini etkilemektedir. Bu konuda size birkaç ipucu verebiliriz.

Anne sütünü artırmak için tavsiyelerimiz

• Öncelikle doğumu izleyen ilk yarım saat içerisinde mümkünse emzirmeye çalışın. Bu emzirmenin prolaktin hormonunun salınarak süt yapımının başlaması açısından önemlidir ancak mecburi değildir.
• Bebeğinizi mümkün olduğu kadar sık emzirin. Genelde ilk zamanlarda iki saatte bir emzirilme öneriliyor. Bebek prematüre doğduysa ya da ilk hafta kilo kaybı fazla olduysa her saat başı emzirmeniz istenebilir. Arz/talep kanunları burada da geçerlidir. Memelerinizi ne kadar çok çalıştırır/boşaltırsanız üst merkezlere o kadar çok “Süt üret!” mesajı gider. Böylece süt üretiminiz artar.
• Emzirirken yapabileceğiniz en güzel şey memenin tam boşalmasıdır. O zaman uyarı sistemi çok etkin şekilde çalışır. Bu nedenle bebeğin önce memeyi boşaltana bir memede, daha sonra ikinci memede emzirilmesi tavsiye ediyoruz. Diğer memeyi teklif etmeden önce daima bütün bir memeyi bitirin. (Bazen her iki memenin de sunulması gerekli değildir. Sadece bebekler ayrıldıktan sonra şikayet edince teklif edin.) Araştırmalar, sütün yağ içeriğinin memenin ne kadar boş olduğu ile belirlendiğini göstermektedir. (Daha boş bir meme daha yüksek yağlı süt ve daha hızlı süt üretimi demektir.) Emzirmenin başında gelen sütle sonunda gelen süt içerik olarak farklıdır. Emzirmeye ilk başladığınızda bebeğin sıvı ihtiyacını karşılayan “önsüt” gelir. Siz emzirmeye devam ettikçe daha fazla yağ içerip bebeğinizi daha uzun süre tok tutacak “sonsüt”e ulaşırsınız.
• Şayet tek meme yeterli olduysa sonraki emzirmede diğer memeden başlanarak o memenin boşalması sağlanır. Bir sonraki yemek, önceki yemekte sunmadığınız meme ile başlamalıdır. Şayet meme uzun süre boşaltılmazsa aşırı gerginleşir ve süt yapımı durabilir. Anne sütünün azaldığı veya memenin tam olarak boşalmadığı dönemlerde, süt pompalarını kullanmak iyi bir fikir. (Pompaladığınız sütleri ne şekilde saklamanız gerektiğine ilişkin “Anne Sütünün Saklanması” isimli makalemizi okuyabilirsiniz.)

Konforlu emzirme nasıl gerçekleşir?

Emzirme sürecinin hem sizin hem de bebeğiniz için, keyifli ve acısız olması için emzirme tekniklerini, emzirme aşamasında bebeğinizi nasıl tutmanız gerektiğini bilmelisiniz. Nitekim bebek memeyi tam olarak ağzına alamadıysa, emme işlemini kuvvetli gerçekleştiremezse anne sütü azalır. Çünkü annenin beynine süt üretimi için uyarı gitmediği için yeterince hormon salınmaz. (Bu konuda daha fazla bilgi için “Emzirme Teknikleri” isimli makalemizi okuyabilirsiniz.) Unutmayın, bebeğiniz ne kadar emerse o kadar hormon salgılanır, o kadar süt üretilir. Bunun için de memeyi doğru emmesi önemlidir. Ayrıca emmenin verimli olması için bebeğinizin istekli olması da çok önemlidir. Bu konudaki ipuçlarımızı merak ettiyseniz “Bebeğinizin Anne Sütüne Daha İstekli Olması İçin” isimli makalemizi okuyabilirsiniz.

Biliyoruz bir süredir zaten uyku düzeniniz bozuldu ve hiç kolay değil. Ancak prolaktin hormonu geceleri daha çok salgılanır. Gece emzirmeleri uykusuzluğa sebep olur gibi gözükür. Ama hem süt yapımını artırır, hem de prolaktin hormonunun uyku getirici ve sakinleştirici özelliği vardır. Böylece annenin kaliteli bir uyku uyumasına aslında katkıda bulunur.

Beslenme

Hamilelik ve emzirme dönemlerindeki beslenme alışkanlıklarınız bebeğinizin hem anne sütü ile beslenirken hem de ileride sağlıklı beslenmesi ile de ilişkilidir. Bu dönemlerde neler yiyip içmeniz gerektiğini öğrenmek isterseniz “Anne sütünü artıran beslenme tavsiyeleri” isimli makalemizi okuyabilirsiniz.

Meme bakımı ve hijyen

Göğsünüze yapacağınız kısa ve nazik masajlar süt bezlerini uyarır. Kan akışını düzenleyerek anne sütünün artmasına destek olabilir. Göğüslere ılık kompres uygulaması ve anneye yapılan sırt masajı oksitosin hormonunun salgılanması konusunda faydalı olur. Böylece anne sütünü artırabildiği gözlenmektedir. Memeye makas hareketi yapmak o an süt gelmesini artırmaya yarar gibi gözükür. Ancak süt kanallarının tıkanmasına yol açarak anne sütünü azaltabilmektedir. O yüzden yapılmasını tavsiye etmiyoruz.

Meme başınızı günde bir kere ılık su ile temizlemek yeterlidir. Karbonat vb. uygulamaları artık yapılmamaktadır. Anne sütü meme başlarını çatlağa karşı korur ve oluşmuş meme başı çatlaklarının iyileşmesini hızlandırır. Emzirme sonrası meme başınıza anne sütü sürüp kurumasını sağlarsanız çatlak gelişmesi ihtimalini azaltırsınız. Meme başını korumak için temizlenmesi gerekmeyen, lanolin içeren kremler de kullanabilirsiniz.

Dinlenme: Hem fiziken hem ruhen

Rahat olun ve vakit bulduğunuz her zaman diliminde dinlenin.

Sütüm yeterli mi?

Sütünüzün gelmesinde ya da kesilmesinde psikolojik boyut önemli rol oynamaktadır. Uyarıların beyinden sağlıklı gidebilmesi için annenin rahat, dinlenmiş ve baskılardan uzak durması çok önemlidir. Umarız sütünüz bol olur ama değilse, ve siz bilinçli olarak yapılması gerekenleri yaptıysanız dert etmeyin. Dünyanın sonu değil. Yüzlerce bebek anne sütü olmadan da hayatlarına güzel ve sağlıklı şekilde devam ediyorlar. Ne kadar sıkıntı yapar ve baskı altına girerseniz, işiniz o kadar zorlaşır.

Tavsiyemiz sadece anne sütü verebiliyorsanız bebeğinizi anne sütünden mahrum etmemeniz. Ancak bir şekilde olmuyorsa da üzülmeyin ve bebeğinizle sağlıklı ve güzel bir ilişki kurmaya odaklanın. Unutmayın anne sütünün önemli boyutlarından biri bebeğinizle aranızda kurulan bağ. Sütünüz gelmiyorsa da bu bağı bebeğinize sarılarak, onun tenini kendi teninize dokundurarak, ona masajlar yaparak ve onunla tatlı konuşmalar yaparak gerçekleştirebilirsiniz. Sadece bu dokunuşlar ve sarılmaların bile anne sütüne de faydalı olduğu düşünülmektedir. Nitekim her şey beyninizin süte ihtiyaç olduğu anlamında tetiklenmesine bağlıdır.

Anne sütünün yerine neler kullanabileceğinizle ilgili ise “Anne Sütü Yetersizse” isimli makalemizi okuyabilirsiniz. Ancak sütünüz varsa, mümkünse ilk altı ay boyunca ek bir besine ya da mamaya geçmemenizi tavsiye ediyoruz. Anne sütü ilk altı ay boyunca çocuğunuza verebileceğiniz en ucuz ama en değerli besindir. Ek gıdalara ne şekilde geçiş yapacağınızı ileriki günlerde irdeleyeceğiz. Şayet ek gıdalara ve mamaya erken başlarsanız bebeğiniz daha çabuk doyacaktır. Anne sütünü emmek için yeterince istekli ve iştahlı olmayacaktır. Bu durum ise anne sütünü azaltıcı etki yapar.

Tüm bunları yaptığınızda sütünüzün daha bol, keyfinizin daha yerinde olduğu bir döneme girebilirsiniz diye umuyoruz. Beslenmeden sonra bebeğinizin başını dik tutmayı da unutmayın ki yutulan hava dışarı çıkabilsin ve gaz problemleriniz olmasın.

Sağlığınızın iyi sütünüzün bol olduğu günler dileriz.

Yazan ve Derleyenler:

Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Muayenehane Hekimi

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu