Çocuk istismarı nedir ve önlemek için neler yapabiliriz?

Son zamanlarda hemen hepimiz çocuk istismarı kelimesini duymadığımız, zikretmediğimiz bir gün geçiremiyoruz. Tüm Dünya’da çocukların en sık karşılaştığı ve en zorlayıcı travma olan çocuk istismarı, yakın zamanda da medyada yer alan cinsel istismar vakaları. Bu nedenle istismar kelimesini duyduğumuz zaman hepimizin aklına önce cinsel istismarı getirse de ancak çocuk istismarı bununla sınırlı değildir.

Çocuk istismarı dört farklı başlık altında incelenir:

1) İhmal:

 Çocuğa bakmakla yükümlü olan kişinin yükümlülüğünü yapmaması, yemek, barınma, giyim, tıbbi gereksinimler, eğitim gibi ihtiyaçlarını karşılamamasıdır.

2) Duygusal istismar: 

Çocukların kendilerini olumsuz etkileyecek tutum ve davranışlara maruz kalması, ihtiyaç duyduğu sevgi, ilgi, şefkat ve güvenden mahrum bırakılmasıdır.

3) Fiziksel İstismar:

 Çocuğun fiziksel zarar görmesidir. Tokatlamak, dövmek, tekmelemek, çocuğa eşya savurmaktan yanık, kırık vb. yaralanmalar oluşturacak davranışların tümünü kapsar.

4) Cinsel İstismar: 

Cinsel açıdan yetişkin kişilerin kendi cinsel doyumu için çocukları kandırarak, mecbur bırakarak yaptığı davranışları kapsar.

Çocuk istismarı Dünya’da %1-10 Türkiye’de ise %10-53 arasında değişen sıklıklarda görülür. En sık karşılaşılan istismar türü duygusal ve fiziksel istismardır. Ne yazık ki bunun 75’i anne babalar %15 ise yakın akrabalar tarafından uygulanır. Ancak belli bir sosyo-ekonomik düzeye, ırka veya milliyete özgü bir durum değildir.

Peki, tablo bu kadar ürkütücü iken ne yapmalıyız? Öncelikle bu durumu gereğinden fazla hayatımızın merkezine oturtmadan ama yok saymadan çocuklarımıza doğru eğitimi vermeliyiz. Hatta çocuklarımızı kendine güvenen, kendi sınırlarını koruyabilen, başkalarının sınırlarını ihlal etmeyen bireyler olabilmeleri için desteklemeliyiz. Bununla birlikte aile içinde model olacak şekilde davranmalıyız.

Öyleyse çocuklarımızı cinsel istismardan korumak için eğitim verirken nelere dikkat etmeli, nasıl önlemler almalıyız?

• Mesela ocuklarınıza okul öncesi dönemde yaş gruplarına uygun olarak bedenlerini tanıma, özel bölgelerini öğrenme fırsatı tanıyın. Hatta bunlarla ilgili kitaplar okuyun, sorularına anlayabilecekleri basit cevaplar verin.
  
  · Özel bölgelerin neler olduğunu,  beden sınırlarını korumayı, başkalarının özel bölgelerine saygı göstermesi gerektiğini anlatın. Kısacası örnek olun!
  · İyi ve kötü dokunuşun ne olduğunu öğretin.
  · Bunun yanında siz dâhil yakınlık istemedikleri zaman “hayır” diyebilme cesaretini
  kazanmasını sağlayın. Üstelik istemediği zaman ona zorla sarılmayın, öpmeyin.
  · Sadece yabancılara odaklanmayın.
  · Aynı zamanda her zaman sır saklanmayacağını öğretin. İyi ve kötü sırları anlatın ve kötü durumlarla karşılaştığı zaman sizinle paylaşabileceği inancını yerleştirin.
  · Yabancı kişilere ve kuytu ortamlara odaklanmayın. Unutmayın! Çocuklar genellikle ev, okul, akraba evleri gibi mekânlarda tanıdığı, güvendiği kişiler tarafından istismar edilmektedir.

Kitap önerileri:

1) Çocuklar İçin Cinsel Eğitim Öyküleri
Yazar: Yaşam Yanardağ Çelik
Net çocuk yayınları
(Bu kitabın birinci bölümü çocukların bedenlerini tanımaları ve özel bölgelerini korumaları için iyi örneklendirilmiş bir kitaptır.)

2) Sır Versem Saklar Mısın?
Yazar: Jennifer Moore-Mallinos
Redhousekidz çocuk kitapları
(Bu kitap iyi ve kötü sırları güzel örnekleyen bir kitaptır.)

Yazan: Seniha Naşit Gürçağ, Uzman Psikolog

Özel Mutlu Panda Anaokulu Psikolojik Danışmanı