Hamilelik döneminde bir beslenme sorunu: Aş erme

Aş erme;

Aş erme, yani bazı gıdalara aşırı istek duyma,  erken gebelik döneminin bir belirtisidir. Çoğu kadında 6. hafta civarında ortaya çıkar. Birinci trimester, yani gebeliğin ilk üç aylık döneminin bitiminde ortadan kalkar. Bu durum bazı anne adaylarında daha ileri gebelik haftalarına kadar devam eder.

Aş erme bazı gıdalara aşırı istek duyma yanında bazı gıda maddelerinden tiksinmeyi de beraberinde getirir. Bu duruma çoğunlukla bulantı ve bazen kusmalar eşlik eder. Bulantıların daha çok sabahları olması dikkat çekicidir.

Aş ermede en sık arzulanan gıda maddeleri ekşi ve tuzlu yiyeceklerdir.  Bununla birlikte, çikolata ve diğer tatlılar, mevsimi olmayan meyveler, buz aşerilen gıdalar arasındadır.

Birçok anne adayı, hamileliklerinin ilk haftalarında tat ve koku alma duyularında değişiklik olduğunu gözlemler. Bazı anne adayları ağızlarında metalik bir tat olduğundan bahseder. Bu tadı yok etmek için bazı besinlere daha çok istek duyduklarını ve diğer bazılarını almaktan çekindiklerini söylemektedirler.

Anne adayının beslenme tarzındaki dengesizlikte gıda maddeleri konusundaki seçiciliği açıklar. Tahıl açısından zengin beslenen anne adayları gebeliğin başlamasıyla birlikte yağ ve tatlılara karşı isteği olur. Protein açısından zengin beslenenlerse yine tatlı yeme isteğini, bol şekerli beslenme de tuzlu yeme isteğini ortaya çıkar.

Bazı anne adayları çocukluklarında sevdikleri bir şeyi yemek ister.

Aş erme gebelikte ortaya çıkan hormonal değişikliklerin beynin iştah merkezinde yarattığı etkinin bir sonucudur. Temel iki işlevi ilk üç ayda organları gelişen bebeğin toksik maddelerden korunmasıdır. Diğer işlevi vücuttaki eksik olan maddelerin yerine konma çabasıdır. Sigara dumanından ve bazı kokulardan tiksinmek toksik maddelerden korunmaya örnektir. Çikolata aş erilmesi ise kandaki demir eksikliğini gidermeye örnek olarak veririz. Gebelik başladığı andan itibaren anne adayının tat alma ve koku alma duyguları keskinleşir. Bunun neticesinde bazı gıda maddeleri daha çekici gelir. Ancak eskiden rahatlıkla tükettiği bazı gıda maddelerinin kokusuna dahi tahammül edemezler. Tiryaki derecesinde sigara içen anne adaylarının hamilelikte “sigara içemez” hale gelmelerine sıklıkla rastlamaktayız.

Aş erme aşırı kilo alımıyla sonuçlanabilen bir durumdur. Anne adayı bazen hangi gıdayı canının çektiğini bilemez. Bir şeyler yer, sonra başka bir şey daha yer, ama yine de aş erme duygusunu gideremez. “Abur cubur” olarak tabir edeceğimiz bu durumda anne adayı ilk üç ayda aşırı kilo alır.

Pika:

İleri durumlarda normal gıda maddeleri dışındaki maddelerin de aşerilmesi söz konusu olur. Ve buna tıpta pika adı verilir.

Pika aslında saksağan kuşunun ait olduğu familyaya verilen  isimdir. Saksağanların toprak da dahil hemen her şeyi yemelerinden yola çıkılarak hastalığa bu isim verilmiştir. İleri şekliyle pika hastalığı psikiyatrik bir hastalıktır. Hatta çocuklar da dahil olmak üzere her bireyde görülebilir. Bu durumda olanlar besin maddesi olarak yalnızca kil, toprak, kömür gibi maddelerle hayatlarını idame ettirmeye çalışırlar. Çoğu zaman ileri derecede beslenme bozukluğu bulguları gösterirler.

Anne adaylarında geçici olarak ortaya çıkıp sağlık durumunu etkilemediği sürece hastalık olarak kabul edilmez.  Bu yeme bozukluğu durumunda arzulanan maddeler;  toprak, kiremit tozu, limon tuzu, buz parçaları, kabartma tozu, nişasta, un, kil, sabun, kömür, tebeşir, diş macunu, kağıt, çiklet, kuru kahve, taş, tuz, pişirilmemiş pirinç-patates, hamur olacağı gibi akla gelen her şey tıp literatüründe bildirilmiştir

Anne adaylarında pika çoğu durumda vücudun eksik olan maddeleri temin etmek için bedenin aldığı önlemdir. Yapılan incelemede çoğu zaman kansızlık bulguları saptanır. Buna yönelik yapılan tedavi sonucunda bu maddeleri yeme ihtiyacı azalır. Gebelik ilerlemesine yani 13. hafta bitmesine rağmen devam eden pika durumunda psikiyatrik değerlendirme gerekir. Ancak bu durum çok ender görülür.

Anne adaylarının hemen tümünde az veya çok aş erme olur.

Bazı anne adayları ise aş erme denen durumu yaşamadıklarında kaygıya kapılırlar. Aş erme durumunun hiç olmaması bebekte bir sorun olduğunu göstermez. Eğer doktor kontrolünüz normal geçmişse aş ermiyor olmanızın hiç bir önemi yoktur.

Aş eren ve bu nedenle belli gıdaları daha fazla tüketen ancak biz doktorların özellikle  kalsiyum ve omega 3’ten zengin beslenme yönündeki önerilerimizi uygulayamayan anne adayları bebeklerini besleyemiyor olma endişesine kapılırlar. Aş erme ve eşlik eden bulantı ilk üç aylık dönemden sonra çoğunlukla ortadan kalkar.

İlk üç aylık dönemde “iyi beslenememiş olmak” bu dönemde henüz bebeğin çok ufak olması ve ihtiyaçlarının da az olması nedeniyle onda bir sorun yaratmaz. Bu konuda içiniz rahat olmalıdır.

Doktorunuzun tavsiye ettiği balık, süt, et, yumurta gibi gıdalar tiksindirici geliyorsa size uyan yiyecekleri tüketmelisiniz. Ancak bu yiyecekler aşırı kalorili olmamalıdır. Ekşi ve tuzlu gıdalar (limonata, peynir, ayran, salatalık gibi) çoğu anne adayının bu dönemde severek yediği gıdalardır.

Bu dönemi atlattıktan sonra iştahınızın eskisi gibi yerine geleceğine ve bebeğinizin ihtiyacı olan maddeleri rahatlıkla tüketeceğinize emin olmalısınız.

Bir gıdayı aşırı yeme ihtiyacı veya gıda maddesi olmayan bir şeyi yemek isteği duyuyorsanız durumu doktorunuza bildiriniz. Çünkü kansızlık veya vücutta bazı vitaminlerin az olması ilaçlarla tedavi edilebilen bir durumdur.

Sonuç olarak aş erme, bulantı, iştahsızlık, bazı yiyecek maddelerine aşırı istek duyma, bazılarından soğuma anne adaylarının erken gebelik döneminin normal bir belirtisi olarak kabul edilir. Buradan baba adaylarının payına gecenin bir saatinde çıkıp eşinin istediği bir meyveyi bulma zorunluluğu çıkar. Böylece baba adayı da hamilelik senaryosuna dahil olmuş olur.

Uzun süren aş ermelerin temelinde anne adayının artmış olan ilgi ihtiyacına yanıt almamak yattığı unutulmamalıdır. Baba adayları bu konuda da duyarlı olmalıdır. Anne adayının yalnızca fiziksel ihtiyacı değil aynı zamanda ruhsal ihtiyaçlarının da olduğunu unutmamalı.

Ben eşimin hamileliğinde böyle bir aş erme durum yaşamadım. Ancak tam bir çikolata tutkunu olan eşimin hamilelik boyunca bir kere bile çikolata istemedi. Buna karşın evimize bugüne kadar bir kez girmemiş olan mısırları kaynatıp yemesi oldukça ilgimi çekmiştir. Oğlumuz da rahim içinde alışkın olduğu bu besin maddesini küçüklüğünden beri çok sevmektedir.

Hamilelik dönemi, doğum ve doğum sonrası ile ilgili ayrıntılı bilgiler içeren bu bölümümüz Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Kağan Kocatepe tarafından hazırlanmaktadır.