İlk 6 ay sadece anne sütü

Günümüzde bebeklerin doğumdan sonra en erken ilk altı ay sadece anne sütü ile beslenmeleri hedeflenmektedir. Bu nedenle annelerin hamileliğin son aylarından itibaren bu konuda bilinçlendirilmeleri ve hazırlanmaları uygun olur.

Anne sütü, her zaman hazır, sıcak, bebeğin ideal büyümesini sağlayacak içerikte, mikroplara karşı koruyucudur. Sindirimi kolay, ucuz, anneyle bebek arasındaki bağı güçlendiren mükemmel bir gıdadır. Doğa mükemmel bir ayarlama yapmıştır. Zamanında doğan bebeğin anne sütüyle erken doğan bebeğin anne sütü bile farklıdır. Erken doğan bebeğin annesi tuz yükü daha az olan, sindirimi daha kolay bir anne sütü üretir.

Doğumdan sonra mümkün olan en kısa zamanda bebek anne göğsüne konmalı, göğsü tutarak uyarması sağlanmalıdır.

Süt kanalları sadece göğsün ucunda değil tüm kahverengi halkadadır (areola) .Bu nedenle bebeğin ağzı açıkken, kahverengi halka bebeğin ağzına en fazla şekilde sokularak göğüs tutturulmalıdır. Bebeğin başı ve vücudu düz çizgi halinde olmalıdır. Bebeğin burnu meme başı hizasında olacak şekilde yüzü memeye bakmalıdır. Anneyle bebek karın karına temas halinde olmalıdır. Memeyi alttan 4 parmakla üstten başparmakla desteklemelisiniz. Alt ve üst dudak yandan bakıldığında dışa kıvrık görülmelidir. “Saati değil bebeğinizi izleyin” sözünde olduğu gibi emzirme aralıkları bebeğe bırakılmalıdır. Çünkü emme süresinden çok, emzirme sıklığı süt yapımını uyarır.

Anne sütünü artırıcı en önemli faktörler göğsün uyarılması ve sıvı alımıdır.

Bebek meme ucunu uyardığı andan itibaren -hatta bazen bebeğimizin fotoğrafını görünce – üst merkezler harekete geçer. Bu nedenle süt yapımı uyarısı başlar. Bilinenin aksine anne sütü göğüste banka gibi depolanmaz. Bebek emdikçe anne süt üretmeye devam eder. Emzirmenin başında ön süt dediğimiz bebeğin sıvı ihtiyacını sağlayan daha sulu bir süttür. Emzirme devam ettikçe son süt dediğimiz daha yağlı ve bebeği tok tutan süt gelir. Bu nedenle emzirme sırasında göğsü tam boşaltıp bebeğin son sütü alması sağlanmalıdır. Örneğin emzirmeye sağ göğüsten başlandıysa sağ göğüs tam boşaltılıp sola geçilmeli. Sonraki emzirmede ikinci verilen göğsün tam boşalmamış olacağı düşünülerek bu sefer emzirmeye sol göğüsten başlanmalıdır. (sağ + sol/ sol + sağ şeklinde)

Arama refleksi bebeğin ağız kenarına bir şey dokundurulduğunda onu emmeye çalışmasıdır. Bu refleks açlık göstergesi olarak algılanmamalıdır. Emzirme sadece bebeğin beslenme ihtiyacını karşılamaz. Bebekle anne arasında bağ kurulmasını kolaylaştırır. Anneyi ve bebeği rahatlatır. Emzirme saatleri konusunda katı kurallar konmamalı bebek her istediğinde emzirilmelidir.

Bebeklerin büyümesi ataklar halinde olur.

Yani yaklaşık 3-4 hafta aralıklarla bebeğin büyümesi hızlanır. Emzirme aralıklarını 2-3 saate çıkaran bebek bu büyüme ataklarında 45 dakika-1 saat aralıklarla dahi emmek ister. Anneler büyüme hızlanması dönemleri konusunda bilgilendirilmeli. Ayrıca bu dönem yapılacak en doğru şeyin bebeği her istediğinde emzirerek göğsün çalışmasının ve süt yapımının artmasının sağlanması olduğu anlatılmalıdır.

Sezaryen doğumlarda doğum sancısı çekilmediği için göğüsten sütün gelişi bazen 2-3 gün zaman aldığı olur. Anne bu konuda bilgilendirilmeli; göğüs bebeğe sık sık tutturularak ve annenin yeterli sıvı alması sağlanarak süt yapımı uyarılmalıdır. Emzirme sırasında bebeğin göğüs başına yaptığı uyarı bazı hormonların salgılanmasını sağlayarak rahimin boyutlarının küçülmesine ve doğum sonrası kanamaların azalmasına yardımcı olur. Bunun dışında süt bazen çok hızlı gelip göğsü gerginleştirir. Bebek gergin bir göğüs ucunu daha zor tutar. Bu durumda göğsün üzerine ılık ıslak kompres yapıp çevreden ortaya doğru masaj yaptıktan sonra elle/el pompasıyla/elektrikli pompayla göğsü yumuşatacak kadar sağıp daha sonra bebeğe tutturmak gerekir. Bir göğsü emzirirken diğerinde karıncalanma hissedilmesi, diğer meme başından süt sızması anne sütünün bol olduğunun göstergesidir.

Anne sütünde birçok hastalığa karşı koruyucu maddeler vardır.

Özellikle doğum sonrası ilk emzirmede gelen ağız sütü (kolostrum) koruyucu maddeler açısından çok zengindir. Ayrıca emzirme bebeği emzirme süresince ishal, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi birçok enfeksiyona karşı korur. Anne sütü alan bebekler anne sütünün aroması annenin yediği gıdalarla değişkenlik gösterdiği için ek gıdalara daha kolay alışır.

Meme dokusunu korumak, meme başı çatlaklarını önlemek için yapılması gereken en doğru şey emzirme sonrası meme başına anne sütü sürmektir.

Anne sütü çatlağı hem önler hem de tedavi eder. Emzirme dışı zamanlarda meme başının kuru kalmasına dikkat edin. Çünkü ıslak deri daha kolay hasar görür. Hatta meme başını kurutmak için saç kurutma makinesi önerenler dahi vardır. Lanolin içeren kremler göğüs başına koruyucu olarak sürülür. Son olarak lanolinin emzirme öncesi meme başından temizlenmesi gerekmez.

Yazan ve Derleyen:

Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Muayenehane Hekimi.