Son zamanlarda eğitim alanında sıkça tartışılan konulardan biri de ‘etkili soru sormak’. Birçok eğitimci etkili soru sormanın öğrencilerde eleştirel düşünme, kendi düşüncesi ve davranışı üzerine düşünme gibi becerileri desteklediğini ileri sürer. Ayrıca farklı seviyedeki sorular öğrencilerin farklı seviyelerdeki düşünme becerilerini de geliştirir. Öyleyse öğrencilerin bilişsel gelişimlerini desteklemede etkili soru sormanın önemli bir yeri var. Eğitimciler olarak bizlerin etkili soru sormadaki bir diğer amacı da öğrencilerinde etkili soru sorabilmelerini sağlamak olmalıdır. Etkili soru sormak ya da öğrencilerin sormalarını sağlamak için Weimer bize 6 adım öneriyor.

• İyi sorular ancak düşününce ortaya çıkar!

Sınıfta hangi konuyla ilgili soru sormak istiyorsan önce sorular hakkında düşün. Hatta düşündüğün etkili soruları bir kâğıda yaz. Kâğıda yazdığın sorular sadece düşündüklerinden daha çok akılda kalacaktır.

• Sorularla oyun oyna!

Soruyu sorduktan sonra öğrencilerin sorularla biraz meşgul olması için zaman ver. Tartışmanın başında sorduğun sorunun cevabını dersin ortalarında aramaya başla. Çünkü etkili sorular düşünceyi tetikler.

• Beklediğin cevabı duymak için açık uçlu soru sorma!

Öğretmenler olarak biz ‘öğretme’ arzumuzla zaman zaman doğru cevabı duymak için sorular sorarken yakalarız kendimizi. Sanki öğrencilerle ‘Hadi aklımdaki cevabı tahmin et’ oyunu oynarız açık uçlu sorularda bile. Bu gibi durumlar öğrencilerin sorular ve cevaplar üzerine düşünmesini engeller ve sadece doğru cevabı aramaya odaklanmalarına neden olur. Oysa etkili soruların amacı düşünmeyi tetiklemektir.

• Soruları kaydet!

Tartışma esnasında sorular sordun ve öğrencilerin sorular karşısındaki pozitif tepkilerini fark ettiysen soruları hemen kayıt altına al. Böylelikle zaman zaman sorular üzerine tekrar düşünüp geliştirebilirsin.

• Cevabını bilmediğin sorular sor!

Senin de cevabını bilmediğin sorular sor ki cevabı bulabilmek için öğrencilerinle birlikte düşün. Öğrencilerinden senin hiç düşünmediğin cevaplar gelecektir. Öğrencilerinin cevaplarından öğrenmek için kendine izin ver!

• Cevabını veremeyeceğin sorular sor!

Akademik araştırmaları, teorileri ve bulguları takip et. Senin de cevabını veremeyeceğin, kesin bir cevabının olamayacağı sorular sor. Böylelikle düşünce sınıfta sürekli tetiklenir ve öğrenciler olası cevapları aramaya devam eder. Weimer’in önerdiği bu yollarla hem öğretmenlere hem de öğrencilere sorularla oyun oynama fırsatı veriyor. Sınıf içinde yapılan çalışmalarda etkili sorular arttıkça öğrencilerin bilişsel alanda gelişimlerinin yanı sıra etkili soru sorma becerileri de gelişecektir. Öyleyse sınıf içinde etkili soru sorma kültürünün oluşturulabilmesi için ilk önce öğretmenlerin bu teknikleri kullanması gerekmektedir. Böyle bir sınıf ortamında zaman içinde öğrencilerin de etkili soru sormaya başladıkları görülecektir. Burcu Erdem Çakar Özel Mutlu Panda Anaokulu Ortağı ve Müdürü

Kaynakça

Weimer, M. (2015, 10 30). The Art of Asking Questions. Retrieved from Gobal Digital Citizen Foundation: https://globaldigitalcitizen.org/the-art-of-asking-questions