Kidokit Logo

Çocuklarda vitamin ve mineral kullanımı

Portakal dolu tabak

Önemli Noktalar

Öncelikle mikrobesinler adı altında toplanan mineral ve eser element eksiklikleri dünya çocuklarının sağlık sorunları arasında ilk sıralarda yer alır.

Mikrobesinler:

Günlük olarak çok düşük miktarlarda gereklidirler. Ne var ki  birçok enzimin ve hormonun yapılarına girmeleri; büyüme ve gelişmede görev almaları açısından önemlidirler. Ayrıca bağışıklık sistemi ve üreme sistemi gibi sistemlerin işleyişinde rol almaları nedeniyle büyük önem taşırlar.

Mineraller :

Demir, çinko, iyot, selenyum, flor, kobalt, krom, bakır, mangan ve molibden eser elementleri oluşturur. Hatta eser elementler vücutta kilogram ağırlık başına 50 miligramdan daha az miktarlarda  bulunurlar. Bunun yanında bor, arsenik ve silikon gibi elementlerin de çok düşük miktarlarda vücudumuzda görev yapıyor olabileceği konusunda araştırmalar devam ediyor. 

Özellikle Demir: Demir hemoglobin, miyoglobin ve oksidatif enzimlerin yapısına girer. Bu yüzden eksikliğinde yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık gibi bulgular verebilir. Hatta demir eksikliği anemi (kansızlık)’nin en sık nedenlerinden sayılır. Dünyada yaklaşık 2 milyar insanda demir eksikliği olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle 2 yaş altında ortaya çıkan demir eksikliğine bağlı ağır anemilerde mental ve psikomotor gelişim olumsuz etkilenir. Hatta demir eksikliğinde kansızlığın yanı sıra beyaz kan hücrelerinin mikrop öldürücü etkinliği azaldığı için enfeksiyonlara eğilim artar.

Et, tavuk, balık ve karaciğer demirden zengin besinlerdir. Bu nedenle hayvansal gıdalardaki “hem” demiri daha kolay emilir ve vücut tarafından daha kolay kullanılır. Lakin tahıl ve sebzelerdeki bitkisel yani “non-hem” demir ise daha zor emilir. Sebze ve tahıllar etle birlikte tüketildiklerinde “et faktörü” etkisi ortaya çıkar. Böylelikle C vitamini içeren gıdalarla birlikte alındıklarında demirin çözünürlüğü arttığından dolayı non-hem yani bitkisel demirim emilimi artar. Mesela anne sütünde demir yoğunluğu düşük olmasına rağmen emilebilirliği yüksektir. Oysa inek sütünde hem demir yoğunluğu düşüktür hem de emilimi zayıftır. Bu nedenle inek sütü alan bebeklerde erken dönemde demir eksikliğine bağlı kansızlık gelişebilir. Hatta ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın önerisiyle, bebeklerimize 4 aydan itibaren destekleyici dozda demir verilmektedir.

Çinko:

Çinko vücutta 300’den fazla enzimin yapısında yer alır. DNA ve RNA kodlanmasında rol alan proteinlerin yapısına girerek nükleik asitlerin yapısına girer. Özellikle yara iyileşmesi, büyüme ve gelişme, tat ve doku duyusu, bağışıklık sisteminin çalışması , enfeksiyonlara karşı direncin oluşmasında rol oynar. Çünkü antioksidandır. Çinko eksikliğinde büyüme-boy uzaması duraklar. Deri ve gözde yaralar oluşabilir. İshaller sıklaşır ve uzun sürer. Yara iyileşmesi gecikir.

İyot:

Tiroid hormonlarının yapımında rol alır. Yeterince iyot alınmadığı zaman veya tiroid hormonu yapımında bozukluk olduğunda hipotiroidi gelişir. Özellikle beyin ve sinir sisteminin gelişimi için en hassas dönemler olan anne karnında fetal dönem ve sonraki aylarda tiroid bezi yeterince çalışmazsa beyin fonksiyonları geri dönüşümsüz  olarak olumsuz etkilenebilir. Ülkemizde 1999 yılından beri sofra tuzlarının iyotlanması zorunlu hale getirilmiştir. İyot eksikliğine bağlı hipotiroidin önlenebilmesi için ev halkı iyotlu tuz kullanım oranı en az %90 olmalıdır. İyotlu tuzun, yemeğe pişirildikten sonra katılması, ışık geçirmeyen kap ve kuru ortamda saklanması, iyottan tam yararlanım için önemlidir.

Flor:

Diş yapısını sağlamlaştırır, asitlere karşı dişleri güçlendirir. Ağızdan alınabilir veya dişe lokal olarak uygulanabilir. Flor birçok ülkede içme suyundan karşılanır. Fazla flor alımının diş ve kemikleri zayıflatabileceği akılda tutulmalı ve sulardaki flor düzeyi izlenmelidir.

Selenyum:

Selenoproteinlerin yapısında yer alır. Bu proteinler antienflamatuar, antioksidan  olarak görev yapar ve tiroid hormonu sentezinde rol alırlar. Et ve sebzeler selenyum kaynağıdır.

Bakır:

Atomlar arası elektron transferi olan kimyasal tepkimelerde görev yapar. Solunum, enerji metabolizması ve DNS sentezinde rol oynayan enzimlerin yapısında yer alır. Oksijenle direkt reaksiyona girebildiği için serbest oksijen radikallerinin oluşumunu engeller. Bakır eksikliğine bağlı Menkes hastalığı ve dokularda aşırı bakır birikimiyle giden Wilson Hastalığı tanımlanmıştır. Karaciğer, et ürünleri, fındık ve deniz ürünleri bakırdan zengindir.

Mangan:

Karbonhidrat, aminoasit ve kolesterol metabolizmasında rol oynar. Kemik yapımında gereklidir. Tahıllar, fındık, yapraklı sebzeler ve çay bol mangan içerir.

Molibden:

Nükleik asit metabolizması ve demirin kullanılabilmesi için gereken ksantin oksidaz, aldehit oksidaz ve sülfit oksidaz enzimlerinin yapısına girer. Tam tahıllar, kuru fasulye, mercimek, patates, ıspanak ve diğer koyu yeşil sebzeler, bezelye, bira mayası, karaciğer molibden açısından zengindir.

Krom:

İnsülin hormonunun etkisini güçlendirir. Karbonhidrat, protein ve lipid metabolizmasında rol alır. Fıstık, yumurta sarısı, peynir, üzüm, maya ve istiridye krom açısından zengindir.

Yazan ve Derleyen:

Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Muayenehane Hekimi

Çocuk Gelişim Uzmanınız Kidokit

İlginizi çekebilecek diğer İçerikler

Renk dominosu oyunu

Renk dominosu oyunu için baskı odamızdan faydalanabilirsiniz. https://www.youtube.com/watch?v=2x4kMvM1DAk

Anne Adayı

Bebekler karnınızda nasıl yaşıyor?

Önemli Noktalar • Bebeğin anne karnında yaşarken beslenmesi ve ihtiyacı olan oksijeni alabilmesi iki organ aracılığı ile olur; plasenta ve göbek kordonu. • Plasenta bebeğe

Sınır Genişletme Yaşı: 2 Yaş

2 yaş sendromu

Önemli Noktalar Herkes “iki yaş sendromu” denilen potansiyel bir kriz döneminden bahsediyor. Çocuğunuzun olumsuz yanıtlarının, hayırların ve kendisini kabul etmemiz için verdiği bir savaşın olduğu

Bebeği İle havuç yiyen anne

Yemek konusunda rol model olabilmek…

Önemli Noktalar Masada tüm ailenin birlikte olması ve yemek zamanlarının önemsenmesi düzenli yeme alışkanlığı açısından önemlidir. Protein yani et yemek, süt içmek bizi büyütüyor; karbonhidrat

Bebeğini Tutan Anne

Bebeğimi nasıl tutmalıyım?

Önemli Noktalar Bebeğinizin kafasını omzunuza dayamak ve bir elinizle poposunun altından tutarken diğer bir elinizle sırtından desteklemek de onu tutabileceğiniz güzel pozisyonlardan biridir. İlk haftalardan

Ayakkabısını seçen çocuk

Bebekler için ayakkabı seçimi

Önemli Noktalar İlk yürüme çabalarında bebeğinizin çıplak ayakla dolaşması çok daha fazla önerilir. Ayakkabının temel amacı çocuğunuzu soğuktan ve keskin objelerin zararlarından korurken, ayağa hareket

İyi vakit geçiren aile tablosu

İlişkinize yaratıcılık katın!

Çocuklarımız büyürken sizlere yol arkadaşlığı yapmayı çok önemsiyoruz. Ve biliyoruz ki bir çocuğun üçüncü ebeveyni de aslında anne babasının ilişkisidir. İstedik ki siz ebeveynlik rolünüzü

Bebeklerini seven anne ve baba

Emzirmeye destek olacak 10 ipucu

Önemli Noktalar Emzirme ile ilgili yaşanabilecek muhtemel durumlar için birinci öneri; emzirmeye başlamadan önce gevşeyin ve rahat bir yer seçin, sağlıklı beslenmeyi aksatmayın ve susuz

Sibel Bilge

Sibel Bilge – Akademisyen/Çocuk Gelişimi

Sibel Bilge Ankara Tevfik Fikret Lisesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümünden mezun oldu. Lisans eğitimini takiben Bilkent Üniversitesi

Kidokit Logo

Uygulamamızla Tanıştınız mı?

Kidokit Logo

Uygulamamızla Tanıştınız mı?

QR Kodu Taratın.
Uygulamayı Hemen İndirin!