Cinsiyet ve ilk keşifler

Çocuğunuzun cinsel keşifleri 2-3 yaş arası başlar. 2 yaşından sonra çocuklar iki farklı cinsiyet olduğunu ve kendi cinsiyetini kavramaya başlarlar.

Bu dönemde; bezlenme ve tuvalet eğitimi sürecinde çocuklar cinsel organına dokunur. Ve bu dokunuşlarda hoşa giden farklı duygularını keşfetmeye başlarlar. Bazı çocuklarda başta rastlantısal olarak başlayan bu davranış, sonra bilinçli dokunuşlarla sık olarak tekrar eder.  Bu davranışın engellenmeye çalışılması çocuğunuzun dikkatini daha çok çeker ve merakını arttırır. Özellikle de 2 yaş çocuğunun inatlaşma özelliği bu davranışın pekişmesine sebep olur.

Sürekli yapılacak uyarılar çocuğunuzun kendini suçlu hissetmesine ve hata yaptığı düşüncesine kapılmasına neden olur. Bu dönemlerde çocuğunuzu iyi gözlemlemeniz, dikkatini başka yönlere çekerek bu davranıştan uzaklaştırmanız daha doğru olacaktır.

Cinsiyetin keşfedilme süreci ne kadar sürer?

Cinsiyetin keşfi okul öncesi yıllarda devam edecektir. Amerikalı bir psikanalist olan Erik Erikson’un psikososyal gelişim kuramına göre çocuklarımız 4-6 yaşlarında “Girişimciliğe Karşı Suçluluk” olarak isimlendirdiği bir evreye girerler. Erikson cinsiyete olan ilginin özellikle bu dönemde merak duygusuyla arttığını belirtir. Artık kendisini ifade eden, bilinçlenmeye başlayan çocuklar bu yaşlardan itibaren cinsel içerikli sorular yöneltmeye başlarlar.

Bu dönemde bu merakın normal olduğunu bilmek, çocuklarınıza ve sorularına sabırlı davranarak cevaplar vermek önemlidir. Katı ve cezalandırıcı yanıt/tepkiler çocuklarda suçluluk duygusunun artmasına ve gizli keşifler peşine düşmelerine sebep olacaktır.

Bazı çocuklar diğer çocukları gördüklerinde veya televizyona ve kitaplardaki resimlere baktıklarında neyin ne olduğunu anlamaya çalışırlar. Cinsiyeti keşfetme, merak etme dönemlerinde çocuklarda tuvalette, banyoda, giyinirken veya soyunurken başkalarını izleme davranışı gözlenir. Farklı cinsten kardeşi olanlar ya da anaokuluna giden çocuklar bu tür keşiflere maruz kalırlar. Bazen sizleri uygunsuz bir şekilde görmesi, bir kitapta gördüğü resim veya televizyondaki kare çocuğunuzu meraklandırır. O yüzden bu dönemlerde ne izlediğiniz ne gibi yayınların evde açıkta olacağı gibi detaylar önemlidir.

Bazı çocuklar bize sorularla gelirken bir kısmı da farklılıkları normal karşılar ve henüz bu konulara fazla merak duymazlar (ya da bu merakı paylaşmazlar). 6 yaş öncesi çocuklar genelde cinsiyet ayırımı yapmaksızın birbirleriyle oynarlar. Ancak cinsiyetin farkına varan bazı çocuklar karşı cins yerine kendi cinsiyetindeki yaşıtlarıyla oynamayı tercih ederler. Bu özellik çocuklarda 6-12 yaş arasında artış gösterir.

Şu ya da bu sebeple çocuğunuz ” Neden pipim yok?” , “ Babamın neden memesi yok?” gibi sorularla karşınıza geçerse hiç şaşırmayın.

Gelelim bu tür sorular geldiğinde neler yapacağınıza? Elbette her zaman olduğu gibi yanıtlarınız gelen sorunun ne kadar spesifik olduğuna ve çocuğunuzun bilinç düzeyine göre farklılık gösterecektir ancak biz yine de üç önemli bazı ipuçlarını paylaşmaya çalışalım:

• Öncelikle bu tarz soruları yanıtsız bırakmayın ve gidip başkasına sormasını söylemeyin. Bu konuları sizinle rahatça konuşacağını bilmek çocuğunuzun her zaman size açılmasını sağlayacaktır. Bu tür konuları konuşurken çocuğunuz ile kurduğunuz iletişim şekli de oldukça önemli. Sizlere daha önce yapıcı iletişimle ilgili farklı ipuçları vermiştik. Şayet bu yazılarımızı okuma fırsatı bulamadıysanız okumanızı öneririz.
• Sağlıklı bir iletişim, çocuğunuz ve sizin için sağlıklı bir cinsel eğitimin kapısını da aralar. Çocuğunuz her konuda öğrenmek istediklerini ve artan merakını ilk olarak sizinle karşılamaya çalışır. Unutmayın sizler çocuğunuzun yaşına uygun doğru cinsel eğitimi alması için birincil kaynaklarsınız. Çocuğunuza zamanında ve yeterli cinsel bilgiyi vererek onların meraklarını gizli ve tehlikeli yollarla gidermelerinin önüne geçersiniz. Aksi halde çocuğunuz yanlış bilgilere ulaşıp yanlış öğrenmeler gerçekleştirir.
• Çocuğunuza mümkün olduğunca gerçekçi yanıtlar vermeye çalışın. Örneğin neden babasının memelerinin farklı olduğunu sorduğunda “Ben bir kadınım, baban ise bir erkek. Erkeklerin memeleri yoktur. Kadınlar ise çocuk sahibi oldukları için memeleri vardır. Böylece bebekleri olduğunda annelerin memelerinden gelen sütle beslenirler.’’ gibi cevaplar verirsiniz.
• Çocuğunuzun neler soracağını düşünün ve yanıtlarınız önceden hazır olsun. Böylece bir anda ne yapacağınızı şaşırarak sonradan pişman olacağınız yanıtlar vermemiş ve gereksiz müdahalelerde bulunmamış olursunuz.
• Bazı sorular için kendinizi hazırlamış olsanız bile çocuğunuz sorduğu sorular karşısında şaşırıp ne cevap vereceğinizi bilemediğiniz durumlar olur. Böyle zamanlarda “Senin daha iyi anlayabileceğin şekilde cevap vermek için biraz düşünmek istiyorum. Bu soruyu yarın seninle tekrar konuşalım.” gibi bir yanıt vererek küçük bir araştırma yapabilir, en uygun ne şekilde yanıt vereceğinizi düşünür ya da bir uzmana danışabilirsiniz. Şaşkınlığınızı çocuğunuza hissettirmemeniz, doğal ve rahat tavırlarınız ile cinselliğin normal bir süreç olduğunu çocuğunuza öğretmiş olursunuz.

Çocukluk döneminde doğru bir şekilde kazanılan temel bilgiler, ergenlik ve yetişkinlik dönemi için oldukça önemlidir. Nitekim ergenlik döneminin getirdiği bedensel değişikler süreci daha da zorlaştırabilir. Tüm bu cinsel eğitim süreçlerinde zorlanır ve kendinizi yetersiz hissedersiniz. Oldukça doğal olan bu durum karşısında bir uzmana danışmak en doğrusu olacaktır.