Önemli Noktalar
- Kusma, mide içeriğinin fizyolojik yolunun tam tersi yönünde, karın kaslarının kasılması ve yemek borusu mide arasındaki kapakçığın açılması sonucu ağızdan geri çıkmasıdır.
- Bulantı ise, kişinin kusma öncesi hissettiği terleme, göz kararması vb. bulguların eşlik ettiği rahatsızlık durumudur.
- Kusmada ilk yapılması gereken şey şuuru açık, koopere bir hastada sıvı kaybının derecesini saptamaya çalışmaktır.
İlk olarak kusma, çok farklı nedenlerden ortaya çıkabilir
Öncelikle kusma, mide içeriğinin fizyolojik yolunun tersi yönünde ilerlemesiyle başlar. Bununla birlikte karın kaslarının kasılmasıyla yemek borusu mide arasındaki kapakçığın açılmasıyla ağızdan geri çıkmasıdır. Ayrıca bulantıysa, kişinin kusma öncesi hissettiği terleme, göz kararması vb. bulguların eşlik ettiği rahatsızlık durumudur.
Çocukluk yaşında kusma çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir:
Bebeklik çağındaki masum geri kaçış kusmaları, sindirim sistemine ait enfeksiyonlar veya pylor stenozu, bağırsak düğümlenmesi gibi mekanik sebepler, idrar yolu iltihapları, taşıt tutması, merkezi sinir sistemine ait enfeksiyonlar, yer kaplayan lezyonlar vb. Ancak bizim yapmamız gereken sebepten önce sonuca bakıp çocuğumuzun durumunun aciliyetini belirlemektir.
Kusmada ilk yapılması gerekenler;
Öncelikle kusmada ilk yapılması gereken şey şuuru açık, koopere bir hastada sıvı kaybının derecesini saptamaya çalışmaktır. Bunun yanında su dengesini izlerken çocuğumuzun idrar yapıp yapmadığı, dilinin ıslak olup olmadığına bakmalıyız. Eğer küçükse kafa kemiklerinin arasındaki yumuşak bölgenin (bıngıldak/fontanel) ve gözlerinin çökük olup olmadığı izlenmelidir. Ayrıca vücut kusma ve/veya ishal nedeniyle sıvı kaybederse hayati organlarını koruma altına alır. Bununla birlikte dil kurur, tükürük azalır. Hatta kayıp devam ederse idrar azalır. Bu nedenle sıvı kaybı bulgularının varlığı durumun aciliyetini belirler.
Bahsettiğimiz çok çeşitli kusma nedenlerinin ayrımında ateş, ishal, karın ağrısı, baş ağrısı gibi ilave bulguların olup olmadığı önemlidir. Ayrıca kusmanın niteliği (safralı, kanlı, dışkı görünümünde vb.), ilaç kullanımı öyküsü olup olmadığına bakılmalı. Uzun süreli sıcağa maruz kalıp kalmadığı, düşme, kafasını çarpma vb. travma öyküsü olup olmadığı sorgulanmalıdır. Hatta solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle ortaya çıkan öksürük nöbetleri de salgı temizliği için kusmayı uyarabilir.
Ciddi sıvı kaybı bulguları olmayan hastalar sıvı gıdaları az-sık verilmeli. Beslenmeye az miktarda kuru gıdalarla başlanarak takip edilebilirler. Son olarak ciddi sıvı kaybı bulguları ya da eşlik eden karın ağrısı, kanlı-mukuslu kaka, yüksek ateş, safralı kusma, baş ağrısı, kafa travması öyküsü, kilo alamama/kilo kaybı gibi alarme edici bulgular varlığında en kısa sürede doktorumuza/sağlık kuruluşuna başvurmak doğru olacaktır.
Kaynak:
Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Muayenehane Hekimi
