Çocuklarda yaratıcılık ve hayal gücü

Yaratıcılık ve hayal gücünün gelişmesi her çocuğun zihinsel gelişimi için büyük önem taşıyor. Çocuğun yeteneklerini en iyi kullanabileceği, yaratıcılığını ortaya koyabileceği alanları keşfetmesinde bebeklik günlerinden ebeveynlerin desteği önemlidir.

Çocuklarda yaratıcılığın gelişmesi önemli; çünkü ileride yaşamının tüm alanlarında etkili oluyor. Problem çözmede, alternatif yaratmada, verimli bir çalışma hayatı olmasında yaratıcılığın katkısı büyük önem arz ediyor. Yaratıcılığın gelişmesi için en verimli çağ okul öncesi dönem. Bu dönemde çocukların hayal güçleri çok güçlü; neyin hayal neyin gerçek olduğu henüz netlik kazanmamış. (Özellikle 2-3 yaş arası). Çocukların kendi çözümlerini yaratmalarına izin vermek çok önemli. Çocuklar kendilerince deneyler yapmalı, neden-sonuç ilişkilerini keşfetmeli, esnek düşünebilmeli ve kendi yöntemlerini ve çözümlerini geliştirebilmeli.

Çocukların yaratıcılığını arttırmak için neler yapabiliriz?

Öncelikle çocuklarımızın hayata aktif katılımlarını desteklemeliyiz. Çocuğumuz bir şeyi almak istediğinde, bulmak istediğinde ya da açmak istediğinde onun yerine açmak ya da bulmak yerine, ona bazen küçük ipuçları ile bazense tümüyle kendi kendine deneyebilecekleri ve öğrenebilecekleri platformları yaratarak yardımcı olmalıyız.  Sürekli çocuğumuzu denetlemek , kısıtlamak, her dakika “hayır” “dokunma”, “yapma”  demek yerine evimizi, bahçemizi onların güvenli şekilde hareket edecekleri,  daha esnek davranabilecekleri yerler haline getirmeliyiz. Özellikle 2-3 yaş bu açıdan çok önemli. Çünkü bu yaşlarda çocuğumuza bir yandan bazı limitleri, kendini sınırlamayı ya da kontrol edebilmeyi öğretirken; bir yandan da yaratıcılıklarını geliştirecek özgürlüğü yaşamalarını sağlamamız gerekiyor. Ebeveynler için öğretilerin, limitlerin, serbestiyetin kısaca her şeyin dengeli verilmesi önemli ve en zor sınav.

Yaratıcılığın gelişmesi için hayal gücünün de kuvvetlenmesi gerekiyor. Hayal gücünün gelişmesi için TV izleme gibi pasif aktivitelerden uzaklaşarak aktif aktivitelere geçmek gerekiyor. Yani sesli kitap okuma, doğada gezintilere çıkma, seçici oyunlar oynama gibi aktivitelere yönelmek gerekiyor. Bu tarz aktiviteler, özellikle öğretici öğelerle birlikte yapılırsa çocuğun hayal gücünün gelişmesinde önemli katkıda bulunur. Özellikle 1.5-3 yaşlarındayken çocuğunuzla bu aktiviteleri paylaşmanız, oyunları birlikte oynamanız,  yaptığınız şeyleri onlara anlatmanız, onunla sürekli konuşmanız, onu düşünmeye teşvik etmeniz, yaptığınız günlük işlere onu da ortak etmeniz çok önemli. Gerek dil gelişimi gerek sosyalleşme gerekse hayal gücü için bu öğretiler büyük farklar yaratabiliyor.

1.5-3 yaş arası çocukların dikkatleri çabuk dağılabiliyor. Onlara istemedikleri şeyleri yaptırmaya çalışarak yaratıcı olmalarını beklemek yerine gerekirse onların yöneldikleri aktivitelere siz de ortak olarak paylaşımınızı ve iletişiminizi arttırın. Dikkatlerinin daha da hızlı dağılmaması için oyuncaklarını dağınık olarak tutmak yerine mümkün olduğunca tek oyuncakla beraber ve öğretici bir şekilde oynamaya çalışın. Aynı oyuncakta sürekli tekrarlardan kaçının; nitekim sürekli tekrarlanan oyunlar bir süre sonra öğretici olmaktan uzaklaşacaktır. O zaman yeni bir oyuna geçebilirsiniz.

Çocuklarınız büyüdükçe hayal dünyaları da genişleyecektir.

Özellikle sanat aktivitelerinde çocuklarınıza çok müdahaleci olmayın. Teknikleri öğretin ama bırakın çizimi farklı renklerde farklı boyut ya da şekillerde yapsın. Geleneksel çizimleri belli yaşlarda öğreniyor ancak hayallerine engel olunmayan çocuklar daha yaratıcı fikirler, çalışmalar üretebiliyorlar.

Çocuklarınızla oynayacağınız oyun kurmaca oyunları, bir kelimeden yola çıkarak farklı hikayeler geliştirmek, gökyüzündeki bulutlara bakarak şekillerini yorumlamak, bir işi yaparken alternatif ne gibi yollarla yapılabileceği üzerine konuşmalar yapmak ve fikir sormak, dramatizasyon yoluyla farklı karakterlere hayat vermek ve doğaçlama oyunlar oynamak gibi farklı oyun ve aktiviteler çocuğunuzun hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirmeye faydalı olacaktır. Kidokit uygulamamızda bu alanda çocuğunuzun gelişimini destekleyecek birçok farklı öneri/video, baskı odamızda değişik şablonlar bulabilirsiniz. Çizimlerinde öneriler geliştirebilir ancak boşlukları çocuğunuzun doldurmasını bekleyebilirsiniz. (Tabi müdahale etmeden) Örneğin çocuğunuza kendi okulu olsa formasını nasıl tasarlayacağını sorabilirsiniz ya da kendi ülkesi olsa bayrağı nasıl olurdu gibi sorularla onu daha fazla düşünmeye ve yaratmaya yönlendirebilirsiniz. Çizim ve ürünlerini kendiniz yorumlamaya çalışmadan çocuğunuzun size anlatmasına izin verirseniz hiç aklınıza gelmeyen düşüncelerle yola çıkabildiğini ve çok güzel bir hayal gücü olduğunu keşfedebilirsiniz.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu