Önemli Noktalar
- Montessori dönenceleri, çocuğun ilgi alanına göre ilk 5 ila 6 ay boyunca kullanılır.
- Çok küçük bir çocuk istemli olarak hareket edemez ama gözlerini hareket ettirebilir.
- İlk birkaç ay boyunca, bebeğin hareket alanının üzerine takılı dönence onun dünyayı görsel olarak keşfetme yeteneğini geliştirmesine yardımcı olur.
- Dönenceler, bebeklerimize görsel, taktiksel ve işitsel destek sağlamaktadır.
- Dr. Montessori, ''henüz 2-3 günlük bebeklerin bile Munari dönencesinin siyah ve beyaz imgelerini izlerken 20-25 dakika konsantre olabildikleri gözlemlenmiştir.''demiştir.
Montessori’ den esinlenmiş dönenceler
İlk olarak Montessori dönencelerini, çocuğun ilgi alanına göre ilk 5 ila 6 ay boyunca kullanırız. Öncelikle başlangıçta çocuğun görsel algısı tam olarak gelişmemiştir. Bu nedenle, çocukların nesneleri görmeleri için bunların nereye yerleştireceğimize dikkat etmeliyiz. Bununla birlikte çok küçük yaştaki bebekler kontrast ve keskin renklere ilgi gösterirler. Ancak çok küçük bir çocuk istemli olarak hareket edemez ama gözlerini hareket ettirir. Böylece, çocuk istemli olarak hareket etmeden önce çevreyi gözlemleyip etkileşime geçer.
İlk birkaç ay boyunca, bebeğin hareket alanının üzerine takılı dönence onun dünyayı görsel olarak keşfetme yeteneğini geliştirmesine yardımcı olur. Bunun dışında doğumda, çocuk yaklaşık 30 cm önünü görür. Şaşırtıcı bir şekilde, bu tam olarak annenin gözlerinden göğsüne kadar olan mesafedir! İlk iki hafta yeni doğana bir uyum süreci veririz ve bundan sonra onu dönence altına koymaya başlarız. Çünkü dönenceler uyku alanı için değil, hareket alanı için tasarlanmıştır.
Dönenceler, bebeklerimize görsel, taktiksel ve işitsel destek sağlamaktadır. Lakin bebeklerin dönencelerden tam olarak faydalanmaları için tamamen uyanık ve atik olmaları gerekir. Ancak uyku alanın üzerindeki dönenceler, çocuğu uykusundan bile alıkoyar.
Maria Montessori, duyusal aktivitelerin erken tanıtılmasının önemini vurgulamıştır. Ayrıca dönence kullanımının yeni doğanlara zihin egzersizi yapmaları için büyük bir fırsat sunduğunu açıklamıştır.
Dr. Montessori: “Dönenceler, görsel duyuya yardımcıdır. Henüz 2-3 günlük bebeklerin bile Munari dönencesinin siyah ve beyaz imgelerini izlerken 20-25 dakika konsantre oldukları gözlemlenmiştir.” demiştir.
Dönenceler, ilk görsel izleme için bir fırsat sunar (bir şey hareket ettiğinde, takip etme yeteneği). Dokunma duyusu, rahimde prenatal dönemde çoktan uyarılmış ancak, doğumda yine de tam olarak çalışmamaktadır. Dokunsal duyularını geliştirmesi için çocuğun düzenli olarak dokunsal nesnelere temas etmesi gerekir. İşitme duyusu da doğum öncesi dönemde uyarılır. Çocuk, doğar doğmaz bazı sesleri ayırt eder. Örneğin, annesinin sesini neredeyse doğumun hemen sonrasında bilir ve ayırt eder. Ancak işitsel duyuların tam gelişimi için, ritim algısının gelişmesi ve hareket ve sesler arasındaki bağlantının anlaşılması gerekir.
Dönencelerin genel amaçları:
- Çocuğun görsel, dokunsal ve işitsel duyularını geliştirmek için fırsatlar sunmak.
- Ulaşmak ve kavramak için fırsatlar sunmak.
- El becerilerini geliştirmek.
- Odaklanma ve takip etme için fırsatlar sunmak.
Bunun yanında “Görsel, dokunsal ve işitsel deneyimler için dönenceler/asılı malzemeler” başlıklı yazımızda Montessori felsefesinden esinlenen farklı dönenceleri ve hangi dönemlerde/ne şekilde kullanıldıklarını bulursunuz. Ayrıca bu dönenceleri ülkemizde satılmadıkları için evde yapmanızı tavsiye ederiz. Son olarak baskı odamızda her bir dönencenin nasıl yapılacağına dair bilgileri de sizlerle paylaşıyoruz.
Yazan ve Derleyen:
Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu
