Gözlem yapmak

Başarılı gözlem nasıl yapılır?

Bakmakla, izlemek, izlemekle gözlemlemek arasında fark vardır. Yetişkinin çocuğu tanımasını, anlamasını sağlayan gözlemler tarafsız bir pencereden bakabilmeyi, izlerken tespitler yapmayı ve bu tespitleri tarafsızca yorumlayabilmeyi gerektirir. Gözlemleyen yetişkin çocuğun davranışlarına, beden diliyle ne ifade ettiğine odaklanır. Fakat gözlemlemek görmenin ötesinde söylenenleri, hatta söylenmeyenleri dahi duymayı içerir. Duyabilmek içinse yetişkin önce kendi iç sesini ve içinden gelen çocuğa müdahale etme dürtüsünü bastırabilmelidir. Dolayısıyla etkin bir gözlemci olmak için yetişkin öncelikle kendi duygu iniş çıkışlarını, önyargılarını, objektif olmayan değerlendirmelerini kavramalı, sonra bu farkındalığı tarafsız ve yapıcı gözlemler yapma becerisine taşıyabilmelidir. Kısacası kendi iç dünyasını ve bunun dışa yansımasını gözlemleyerek anlamlandıramayan yetişkin çocuğu anlamakta da güçlük çeker. Bebeklikte ve erken çocukluk döneminde başlayan gözlemler yalnız bu ilk yıllarda kurulan ikili ilişkileri olumlu etkilemekle kalmaz, çocuğun ilerleyen yıllarda kuracağı sosyal ilişkileri de şekillendirir. “Ailem ve yakınlarım beni anlar, gerektiğinde bana destek olur, zor durumlarda yardım edeceklerini bilirim, onlara güvenebilirim” inancı ile büyüyen çocuk özgüveni yüksek, sosyal ortamlarda rahat olabilen ve zor durumları yönetebilen bir birey olarak yetişir. Kendisini anlayan, dinleyen, güven veren büyüklerinin olduğunu bilmek çocuğu büyürken karşılaştığı zor durumlarda tereddüt etmeden yardım istemeye yönlendirir. Arkadaş baskısı ile kötü alışkanlıklara yönlenme, arkadaş grubundan dışlanma, arkadaş zorbalığına boyun eğme gibi zorlukları yaşayan çocukların bilgisayar oyunlarını ve sanal ortamlarda sosyalleşmeyi gerçek dostluklara tercih ettiği günümüzde büyüyen çocuğunuzdan her geçen gün uzaklaşmamak için, bebeklikten itibaren onları gözlemleyerek, dikkat vererek anlamaya çalışmanızda ve anlaşıldıklarını onlara göstermenizde büyük yarar vardır.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu