Önemli Noktalar
- Bakmakla, izlemek, izlemekle gözlemlemek arasında fark vardır.
- Gözlemleyen yetişkin çocuğun davranışlarına, beden diliyle ne ifade ettiğine odaklanır.
- Kendi iç dünyasını ve bunun dışa yansımasını gözlemleyerek anlamlandıramayan yetişkin çocuğu anlamakta da güçlük çeker.
- Kendisini anlayan, dinleyen, güven veren büyüklerinin olduğunu bilmek çocuğu büyürken karşılaştığı zor durumlarda tereddüt etmeden yardım istemeye yönlendirir.
Başarılı gözlem nasıl yapılır?
Bakmakla, izlemek, izlemekle gözlemlemek arasında fark vardır. Özellikle yetişkinin çocuğu tanımasını sağlayan gözlemler tarafsızca bakabilmeyi, izlerken tespitler yapmayı, tespitleri tarafsızca yorumlayabilmeyi gerektirir. Ancak gözlemleyen yetişkin çocuğun davranışlarına, beden diliyle ne ifade ettiğine odaklanır. Fakat gözlemlemek görmenin ötesinde söylenenleri, hatta söylenmeyenleri dahi duymayı içerir. Üstelik duyabilmek içinse yetişkin önce iç sesini ve içinden gelen çocuğa müdahale etme dürtüsünü bastırabilmelidir. Dolayısıyla etkin bir gözlemci olmak için yetişkin kendi duygu iniş-çıkışlarını, önyargılarını, objektif olmayan değerlendirmelerini kavramalıdır. Fakat sonrasında bu farkındalığı tarafsız ve yapıcı gözlemler yapma becerisine taşıyabilmelidir. Kısacası kendi iç dünyasını ve bunun dışa yansımasını gözlemleyerek anlamlandıramayan yetişkin çocuğu anlamakta güçlük çeker.
Bebeklikte, erken çocukluk döneminde başlayan gözlemler yalnız ilk yıllarda kurulan ikili ilişkileri olumlu etkilemekle kalmaz. Bunun yanında çocuğun ilerleyen yıllarda kuracağı sosyal ilişkileri de şekillendirir. “Ailem ve yakınlarım beni anlar, gerektiğinde bana destek olur, zor durumlarda yardım edeceklerini bilirim, onlara güvenebilirim” inancı ile büyüyen çocuk özgüveni yüksek, sosyal ortamlarda rahat olabilen ve zor durumları yönetebilen bir birey olarak yetişir. Kendisini anlayan, dinleyen, güven veren büyüklerinin olduğunu bilmek çocuğu büyürken karşılaştığı zor durumlarda tereddüt etmeden yardım istemeye yönlendirir. Arkadaş baskısıyla kötü alışkanlıklara yönlenme, arkadaş grubundan dışlanma, arkadaş zorbalığını kabullenme gibi zorlukları yaşıyorlar çocuklar. Bu nedenle bilgisayar oyunlarını ve sanal ortamlarda sosyalleşmeyi gerçek dostluklara tercih ettiği günümüzde büyüyen çocuğunuzdan her geçen gün uzaklaşmamak için, bebeklikten itibaren onları gözlemleyerek, dikkat vererek anlamaya çalışmanızda ve anlaşıldıklarını onlara göstermenizde büyük yarar vardır.
Yazan ve Derleyen:
Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu
