Alternatif okullar

İlk olarak alternatif eğitim modelleri çocuklarımıza nasıl katlı sağlar ve onları geleneksel eğitimden ayıran ortak özellikleri nelerdir?

• Alternatif eğitim bireysel farklılıklara değer verirler.
• Alternatif eğitim öğrenmek için “tek bir en iyi yol yoktur” fikrini benimser. Herkes farklı öğrenir fikri alternatif görüşün temel katkılarından birisidir.
• Alternatif okullar yaşarak ve deneyimleyerek öğrenme sürecine dayanırlar. Çocuklar ne kadar çok duyu organını kullanarak öğrenmeye katılırlarsa o kadar kalıcı öğrenme gerçekleştiğine inanırlar.
• Öğrenme, teorik bilgiden ziyade pratiğin içinde olma haliyle gerçekleşir.
• Öğrenme sürecinde sonuç değil, süreç daha önemlidir.

Gelgelelim şimdi farklı sistemlere biraz daha detaylı olarak bakalım: ,

Montessori yaklaşımı:

• Çocuk merkezli alternatif bir eğitim programıdır.
• Montessori Eğitiminin temel taşlarından birisi hazırlanmış çevredir.
• Eğitim programının amacı; özgüven, sorumluluk alma, ne istediğini bilme ve uygulama, bağımsızlık, konsantrasyon, düzenlilik, yardımlaşma ve başkalarına karşı saygıyı yerleştirme ve geliştirmektir.
• Çocuklar hazırlanmış çevredeki Montessori materyallerinden, bireysel ilgi ve eğilimine göre bağımsız olarak seçim yaparlar.
• Montessori okullarında tüm çocuklar için aynı günlük bir program takip edilmez. Böylece çocuklar, istedikleri materyalle, istedikleri zaman, istedikleri yerde çalışırlar.
• Çocuklara istedikleri kadar tekrar etme imkanı sunulur.
• Montessori sınıflarında karma yaş uygulaması vardır. Küçük çocuklar büyük çocukları rol model olarak alırlar ve akran öğretimi söz konusudur. Çünkü büyük çocuklar ise küçük çocuklara empati göstermeyi öğrenmenin yanı sıra onlara materyalleri kullanmayı öğretirken kendileri de öğrenme sürecini tümüyle içselleştirirler.
• Montessori sınıflarında belirtilen amaçlara ulaşma yollarından biri, çocuğu zorlama yerine çocuğun öğrenme zevkini kendisinin yaşaması; ikincisi de çocuğun öğrenme mekanizmasını mükemmelleştirmeye yardımcı olmaktır.
• Bu yaklaşımda materyallerdeki hata kontrolü çocuğun kendi hatasını bulmasıyla gerçekleşir. Böylelikle başka birinden uyarıya, onaya ve düzeltmeye gerek kalmaz. Ayrıca Montessori yaklaşımı, çocuğun kendi kendisini düzeltmesine olanak sağlar. Böylece yetişkinden bağımsızlaşmak doğal olarak gerçekleşir.
• Bu eğitim sisteminde kullanılan araç ve gereçler sisteme özeldir. Sınıftaki tüm materyaller çocuğun gelişiiz özelliklerini farklı yönlerden destekleme amacıyla vardır. Hatta her yaş seviyesine göre kullanılan materyaller değişmektedir.

Waldorf Yaklaşımı nedir?

• 1919 yılında Rudolf Steiner tarafından geliştirilen yaklaşımın temel amacı, çocuğun tüm gelişim alanlarına odaklanarak eğitim almasıdır.
• Waldorf yaklaşımı özellikle 7 yaşına kadar oyun merkezlidir.

Öncelikle Waldorf yaklaşımın amacı çocukların sosyal, duygusal, ruhsal, ahlaki, fiziksel ve zihinsel açıdan dengeli bir biçimde ve çok yönlü olarak gelişebilmesidir. Ayrıca çocukların bireyselliğini, özgüvenlerini ve bütünlüğünü desteklemeye ayrıca önem verir. Bunun yanında bu yaklaşımda onların sanat, müzik ve hareket ile öğrendikleri; keşfederek, deneyimleyerek yaşantılarını zenginleştirdikleri düşünülür. Böylece çocukların birbiriyle rekabet etmektense birbirlerine saygı duyarak, yardımlaşarak toplumsal aidiyet duygusu edinmelerini teşvik eder.

• Karma yaş grubu Waldorf yaklaşımında da geçerlidir. Belirli etkinlikler ve rutin çerçevesinde farklı yaş gruplarındaki çocukların aynı sınıflarda eğitim alması sağlanmaktadır. Hatta aynı öğretmen ile birkaç yıl devam edilmektedir.
• Yoğun bahçe zamanının olduğu programda, çocukların doğa ile iç içe olması, doğa bilinci ve sevgisinin oluşturulması amaçlanmaktadır. Her gün hava yağmurlu bile olsa bahçe oyunlarına programda yer verilmektedir. Sabahları güne başlarken çocuklar bedenlerini, koşarak, zıplayarak, tırmanarak yeteri kadar hareket ettirmektedirler.
• Tüm etkinliklerin yaratıcı yollarla planlanması ve uygulanması amaçlanmıştır.
• Eurithmy Waldorf yaklaşımının önemli bir parçasını oluşturur. Çocukların eğitmenleri liderliğinde ve sakin sesle söylenen rahatlatıcı bir müzik, hikaye ya da şiir eşliğinde ritmik dans ve hareketler yapılmasıdır.
• Çocuklara modern hayatın kargaşasına atılmadan doğayı gözlemleme fırsatı verilmekte ve bunlara ek olarak doğa sevgisini kazandıracak şarkılar, şiirler öğretilmekte, öyküler okunmaktadır.
• İlkokulla birlikte Matematik, fen bilimleri gibi alanlar programda önemli bir yer teşkil etmektedir. Ayrıca öğretmen deneyleri hazırlamakta, çocukları deneyleri dikkatlice gözlemlemek ve bulduklarını tartışmak için güdülemektedir.

Reggio Emilio Yaklaşımı:

• Reggio Emilia yaklaşımı çocukların araştırmaya teşvik edilmesi ve öğretmenlerin de çocukları araştırmaya yönlendirmesi üzerine geliştirilmiştir.
• Proje merkezli olarak bilinen Reggio Emilia okulları, birçok okul öncesi programı içinde barındırır. Projeler çocukların ilgilerine göre seçilir ve müfredat oluşturulur. Örneğin, bahçede bulduğu bir çiçeğin nasıl büyüdüğünü soran bir öğrencisine, öğretmen doğrudan cevap vermek yerine, çocuklarla cevabı bulmak üzerine çalışır. Çocuklarla bir bahçe oluştururlar ve bitkileri araştırırlar. Öğretmenin rolü çerçeveyi belirlemek ve içinde çocukların araştırmasını ve özgürleşmesini sağlamaktır.
• Çocuklarla ilgili gözlemlerin belgelenmesi, yazılı, video ve fotoğrafların depolanması önemlidir.
• Portfolyo da diyebileceğimiz bu çalışmalar yıl içinde çocuklarla beraber oluşturulur ve üzerinden geçilerek çalışmalara devam ettirilir.

Son olarak alternatif okullarla ilgili daha fazla bilgi almak isterseniz Dr. Eylem Korkmaz tarafından kurulan http://alternatifokullar.comsitesi oldukça zengin ve faydalı bir kaynaktır.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu