3 aşamalı dil çalışması

Dil gelişimi ve Montessori Yönteminde 3 Aşamalı Dil Eğitimi

Çocuklarınızın dil gelişimine destek olmak istiyorsanız onlarla bol bol konuşun. Yaptığınız şeylerin ne olduğunu söyleyin, dokunduğunuz veya gösterdiğiniz nesneleri isimlendirin, sürekli resimlere bakıp hikayeler okuyun. En önemlisi bunları yaparken tane tane ve çocuğunuzun anlayabileceği şekilde basit/yavaş cümlelerle söylemeye özen gösterin.

Cümlelerinizi başta sadece özne-yüklem olarak kurun. Kitap okuyorsanız çocuğunuzun seviyesine inmeyi unutmayın. Yazan herşeyi okumak zorunda değilsiniz; resimlere anlam kazandıran kısa ve kolay anlaşılır cümleler kurmaya özen gösterin. Çocuğunuz dil gelişiminde mesafe aldıkça cümleleri biraz daha zor hale getirmeye, daha zor kelimeler kullanmaya başlayabilirsiniz.

Çocuklarınız henüz konuşamazken dil gelişimlerine destek olmak için yapmanız gereken bir başka önemli şey de onları konuşmaya özendirmek ve bu konuda onları cesaretlendirmektir. Çocuğunuzun beden diline önem verin; size söylemeye çalıştıklarını önemsediğinizi gösterin. Çaba gösterdiğinde onu dinlemek ve anlamak için heyecanlı olduğunuzu hissetmesini sağlayın. (Çocuğunuzun söylemeyi istediği şeyi beden dilinden anlasanız dahi bazı şeyleri anlamamazlıktan gelin ki konuşmayı ve size kendisini anlatabilmeyi denesin!)

Montessori metodunda dil gelişiminde 3 aşamalı bir yöntem kullanılır. 3 yaş öncesi dönemde genellikle ilk iki aşamaya odaklanılır. 3 yaş itibariyle her aşama tamamlanır.

1. 1.aşama 

“isimlendirme” yani öğretmek istediğiniz objenin ismini söyleme aşamasıdır. Bu aşamada örneğin şekilleri öğretmek istiyorsanız iki ya da üç şekli önünüze alın. Önce her birini teker teker gösterip ne olduklarını isimlendirin. (Üçgen şeklini gösterip sonra yavaş bir şekilde üçgen demek gibi). Öğreteceğiniz şey ne ise (özellikle ilk aşamalarda) göstereceğiniz 2-3 obje arasındaki farkın öğretmek istediğiniz özelliği ön planda tutan fark olmasına çalışın. Gelin ne demek istediğimizi bir örnekle anlatalım. Örneğin şekilleri öğretiyorsunuz. Önünüzde kare, üçgen ve daire şekilleri var. Mümkünse bu şekillerin aynı renk ve aynı boyutta olmasına özen gösterin. Şayet bir şekil kırmızı, bir şekil sarı, diğeri ise yeşil ise çocuğunuz söylediğiniz ismin farklı renklere mi yoksa şekle mi ait olduğunu ilk aşamalarda bilemeyebilir.

1. 2.aşama

“tanıma” yani çocuğunuzun söylediğiniz ismin hangi objeye ait olduğunu bilmesi aşamasıdır. Bu aşamada çocuğunuza bakarak “bana üçgeni gösterir misin”, “bana kareyi verir misin”, “daireyi eline alır mısın” gibi sorular sorun. Karışık bir şekilde farklı şekiller için sorular sorarak çocuğunuzun doğru şekli gösterip göstermediğini anlamaya çalışın. Bu yöntemi farklı dönemlerde farklı isimleri öğretmek için kullanabilirsiniz. Bazen nesnelerle, bazen resimlerle hatta fotoğraflarla çalışabilirsiniz. Çocuğunuzun yaşı büyüdükçe öğretileriniz daha kompleks konular üzerine yoğunlaşabilir. Önce iki, sonra üç sonra daha fazla nesne ile çalışabilirsiniz.

1. 3.aşama ise

“söyleme” aşamasıdır. Bu aşamada çocuğunuza şekli gösterip; “bu şeklin ismi ne” diye sorabilirsiniz. Böylece çocuğunuzun öğrettiğiniz isimleri hatırlayıp hatırlamadığını gözlemleyebilirsiniz. Herhangi bir aşamada çocuğunuzun yapamadığını görürseniz olumsuz kelimeler kullanmaksızın, siz doğrusunu söyler ve bir önceki aşamayı bir kez daha tekrar ederseniz öğrenme sürecini olumlu bir tecrübe olarak geride bırakabilirsiniz.

Çocuğunuzun dil gelişiminin zamanında olması oldukça önemli. Böylece kendilerini daha çabuk ifade etmeye, daha çabuk iletişime geçmeye, çevrelerinde söylenenleri daha hızlı kavrayarak eyleme geçirmeye de başlayabilirler. Bu dönemde kelime hataları ya da çocuksu konuşma dili sizi rahatsız etmesin; çoğu kendiliğinden düzeliyor. Daha çok kendilerini doğru ifade edip edemediklerine, isimlendirmeleri doğru yapıp yapmadıklarına daha sonraları çoğul ekleri, çekim ekleri vb. ekleri doğru kullanıp kullanmadıklarına dikkat edin. En önemlisi sabırlı olun. Hatalar olduğunda hatalı yapıyorsun diyerek cesaretini kırmak yerine doğrusunu öğretmeye özen gösterin.

Yazan ve Derleyen:

Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Association Montessori Internationale
Özel Mutlu Panda Montessori Anaokulu Kurucusu