Emzirme sürecinde karşılaşılabilecek sorunlar

Annelerin emzirme döneminde karşı karşıya kalacağı, sıkça soru aldığımız konuları bir arya topladık;

Yetersiz süt:

Bebeğin memeye doğru tutturulamaması, sıklık ve süre olarak yetersiz emzirme en sık rastlanan problemlerdir. Memeler yeterince boşalamadığı için üst merkezlere ‘süt yeterli’ mesajı gider ve yapım yavaşlar. Emzirme tekniğindeki yanlışları düzeltmek; emzirme sıklığını ve süresini bebeğin ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlemek ; annenin  sütüne güvenini sağlayıp pekiştirmek konusunda destek vermek çoğunlukla problemi çözer.

Tartı alımının az olması; bebeğin seyrek ve az miktarda idrar yapması yetersiz süt alımının belirtisidir. Doğumdan sonraki 15 günlük dönemde doğum sonrası fizyolojik tartı kaybını yerine koyup tekrar doğum kilosuna ulaşamayan bebekler ; ilk 3 ayda 500gr/ay’dan az tartı alan bebekler dikkatle izlenmelidir.

Bebeğin uzun süre memede kaldığı halde rahatlamaması; sık ağlaması; sert , kuru ve seyrek kaka yapması da anne sütünün yetersizliğini akla getirir. Böyle durumlarda anneye psikolojik destek sağlamak; emzirme danışmanlığı yapmak; emzirme tekniğindeki yanlışları görüp düzeltmek; bebeği tartı alımı açısından sık aralıklarla izlemek önem taşır. Hatta en az iki hafta anne sütünü arttırıcı uygulamalara devam edilmelidir.

Süt yapımını arttırmak için :

• Süt yapımı azlığının nedenlerini sorgulamak
• Anneye güven kazandırıp desteklemek
• Doğru teknikle ve günde en az 8 kere emzirmeyi sağlamak
• Anneyi dinlendirmek
• Elle veya pompa ile göğsü boşaltıp dolu kalmasına izin vermemek
• Meme masajı; meme başını uyarmak
• Annenin yeterli sıvı alımını , yeterli beslenmesini sağlamak
• Annenin stresten ve kafein gibi süt yapımını azaltan maddelerden uzak durmasını sağlamak önerilir.

Aşırı süt yapımı:

Bir meme tam boşalmadan diğer memeye geçilmesi durumunda göğüs sık uyarıldığı için kontrolsüz süt yapımı ortaya çıkar. Aşırı süt üretimi nedeniyle memede dolgunluk; süt kanalların tıkanması ve bu zeminde gelişen meme iltihabı (mastit) hatta abseler görülür. Aynı zamanda emzirmenin başlangıcında memeden salgılanan ve bebeğin sıvı ihtiyacını sağlayan laktozdan zengin önsütün fazla alınmasına bağlı olarak ( tokluğu sağlayan sonsüte ulaşamayan) bebeklerde gaz oluşumu; kolik, sık ve bol kaka yapma, kilo alamama gibi sindirim sistemi problemleri ortaya çıkar.

Aşırı süt salınımı bebeğin nefes alma/ emme-yutma uyumunu etkiliyorsa annenin bebeğini sırtüstü yatar pozisyonda emzirmesi önerimizdir.

Her emzirmede yalnızca tek bir göğsünüzü verin. Bebeğinizin istediği sürece bu göğsünüzden emmeye devam etmesini sağlayın. İlk güçlü fışkırmaları bir havlu içerisine almalısınız. Fışkırmanızın şiddeti azalıp, düzenli damlalar halinde geldiğinde bebeğinizi göğsünüze götürün.

Düz veya çökük meme başı:

Meme başının büyüklüğü, düzlüğü ya da çöküklüğü genel olarak emzirmeyi etkilemez. Emzirmenin başlamasıyla salgılanan oksitosin hormonu meme başının ereksiyonunu uyarır. meme başı işaret ve baş parmaklar arasında tutulduğunda dışarı çıkmak yerine daha da içeri gömülüyorsa areola tabanında yapışıklık olma ihtimali vardır. Emzirme öncesi meme başına parmaklar arasında yuvarlama ve areolayı germe şeklinde masaj yapılır. Pompa veya meme başı kalıpları da kısmen yardımcı olur.

Niplette™ düz ve içe dönük göğüs uçları için basit ve uzun süreli bir çözümdür. Niplette, göğüs ucunu nazik vakum yoluyla yüksük benzeri bir hazne içerisine çeker. Bu süreçte laktiferöz kanalları esner. Hamilelik öncesinde veya göğüs uçları aşırı hassaslaşmadan önce hamileliğin ilk altı ayında kullanılması tavsiye edilir. Doğumdan sonra, göğüs ucuna geçici olarak etki etmek için her emzirme öncesinde kısa bir süre için de kullanılır. Emzirmeden önce süt sağmak da göğüs ucunuzun çekilmesine yardımcı olur.

Meme başı çatlağı:

Ağrılı Meme Başı: Emzirmenin erken dönemlerinde; genellikle doğru emzirme tekniğinin uygulanamaması sonucu ortaya çıkar. bebeği doğru pozisyonda emzirme; memeye doğru yerleştirme; bebeğin memeden ayrılma işleminin doğru yapılması; emzirme sonrası meme başı ve areolaya anne sütü sürülerek açık olarak kurumaya bırakılması önleyici uygulamalardır. Ağrılı meme başı ortaya çıkmışsa emzirmeye daha az acıyan taraftan başlanması; bebeğin emzirme pozisyonunun aynı noktalara basınç uygulanmasını önlemek amacıyla değiştirilmesi; meme başının temizliğinde günde bir kez kaynamış-ılınmış su kullanılması; emzirme bitiminde meme başına anne sütü sürüp açık havada kurumaya bırakılması önerilir. Düzelme genelde bir haftayı bulur. Bazen meme başı çatlağının üzerine Kandida cinsi mantar infeksiyonu eklenir. Bu durumda meme başı parlak kırmızı hal alır. Emzirme sırasında batma ve sızlama artar. Bu bulgulara bebeğin ağzında pamukçuk gelişmesi veya pişik eşlik eder. Tedavisinde doktorunuza danışarak mantar öldürücü içeren ilaçları uygun doz ve sürede kullanmanız uygun olur.

Memede dolgunluk:

Meme dolgun,ağır ve yumuşaktır. Fakat ağrı yoktur. Meme başı rahat kavranır ve memeden süt gelir. Patolojik meme dolgunluğunda ise meme ağrılı, gergin ve ağırdır. memeden süt gelmez. Ateş olur. Genellikle anne ve bebeğin ayrı kalması veya yeterli sıklık ,süre ve doğru teknikle emzirmenin gerçekleştirilememesi sonucu ortaya çıkar. Emzirme öncesi meme yumuşayıncaya kadar ılık kompres ya da duş uygulaması; memeye çevreden ortaya doğru masaj; emzirme sonrasında da ödemin giderilmesi için memeye soğuk kompres önerilir. Sık emzirmek, bebek emmiyorsa göğsü elle veya pompa ile sağıp boşaltmak; memeleri dar olmayan bir sütyenle desteklemek ve anneyi dinlendirmek yardımcı olur.

Tıkalı Süt Kanalları:

Memede kitle, hassasiyet ve kızarıklık vardır. Kan gibi proteinden zengin bir sıvı olan süt, tam boşaltılamaması durumunda süt kanallarının içinde pıhtılaşır. Kanallara baskı uygulayan dar giysiler de tetikleyici olur. memeye ılık ıslak kompres yapılması, çevreden meme başına doğru masaj uygulanması, elle ya da pompa ile sütün boşaltılması; uygun teknik ve sıklıkla emzirmenin sağlanması çoğunlukla sorunu çözer. 24 saatten uzun sürmesi durumunda analjezik; yatak istirahati, antibiyotik önerilmesi gerekir.

Mastit:

Meme başındaki çatlaklardan vücuda giren S aureus; E. coli gibi mikroorganizmaların yol açtığı meme dokusu iltihabıdır. Memede şiddetli ağrı; titremelerle çıkan yüksek ateş; memede kabarıklık , kızarıklık ve şişlik gibi bulgularla ortaya çıkar. Tedavisinde sık emzirme, emzirme memeyi boşaltmada yetersiz kalırsa pompa ile veya elle sağarak memeyi boşaltma; yatak istirahati, ağrı kesici ve antibiyotik kullanımı , sıcak kompres uygulaması gerekir. İnfeksiyon ilerleyip abse oluşturursa cerrahi olarak absenin boşaltılması gerekir.

Yazan ve Derleyenler:

Dr. Gülay Kara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Muayenehane Hekimi