Önemli Noktalar
- Çocuklarımızın kendi ortamında daha rahat olması için okul öncesi dönemde küçük öğretilerle sosyal yapıları bilmesi ve özümsemesi gerekir.
- Çocuklar 3-6 yaş arasında bizi daha çok anlamaya başladıkları için 3 yaş, görgü ve nezakete ilişkin öğretilere başlamak oldukça ideal bir zamanlamadır.
- Çocuklara doğru kelimeleri, hassas hareketleri ve adımları vermek biz yetişkinlerin görevidir.
- Bu öğretilerin kalıcı olarak öğretilmesi, söylenerek ve gösterilerek yapılmaktan ziyade ancak doğru davranış örnekleri ve rol modellikle olabilir.
- Önemli olan çocuklarımıza bir toplum içerisinde yaşamanın kurallarını “iyi birer örnek olarak” ve “neyi neden yaptığımızı” anlatarak aktarabilmektir.
Çocuklarımızın kendi ortamında daha rahat olması için okul öncesi dönemde küçük öğretilerle sosyal yapıları bilmesi ve özümsemesi gerekir.
Görgü ve nezaketi çocuklarımıza öğretmek, etrafındakilerin farkındalığını ve duyarlılığını geliştirmesi için gerekli olan kelime, eylem ve adımları öğretmek anlamına gelir. Bu da çocuklarımıza sosyal yapısında daha iyi bir yönelim duygusu verir.
3 yaş, görgü ve nezakete ilişkin öğretilere başlamak oldukça ideal bir zamanlamadır. Nitekim daha öncesinde çocuklarımız henüz öğretilerdeki soyut dokunuşları özümseyecek bilinçte değildir. Ancak 3-6 yaş arasında bizi daha çok anlamaya başlarlar. Ve yeni bir şey denemeye isteklidirler. Bu yaşlarda öğrenilen davranış kalıpları daha sonra daha kolay özümsenecek ve içselleşecektir. Böylece çocuklarımızın kişiliklerinin bir parçası olacaktır.
Çocuklarımıza vereceğimiz nezaket öğretileri hem onların toplum içerisinde daha kolay yer edinmelerini hem de çevreyle ilişkilerinde daha net bir anlayışa sahip olmasını sağlar.
Çocuklara doğru kelimeleri, hassas hareketleri ve adımları vermek biz yetişkinlerin görevidir. Aslında bu öğretilerin kalıcı olarak öğretilmesi, söylenerek ve gösterilerek yapılmaktan ziyade ancak doğru davranış örnekleri ve rol modellikle olur. Yine de bazı konularda konuşmak ve ara ara minik dersler vermek de önemlidir. Bunlar doğru davranışlarla birleştiğinde çocuğunuz bu davranışları tekrar etmeye ve kişiliğinin parçası haline getirmeye başlayacaktır.
Çocuklarımıza nezaket kurallarını ve davranış örneklerini gösterdiğimizde kendi ortamında nasıl davranacağını, kelime dağarcığını nasıl ve ne zaman kullanacağını daha sonra bunu yaşamına nasıl entegre edeceğini bilir ve yaşamını bu şekliyle yaşadığında onun için daha keyifli hale getireceğini görür. Bizlere nazik olan kişilere bizim de daha nazik davranma eğilimimiz vardır. Aynı şekilde nezaket kurallarını önemsemeyen biriyle karşılaştığımızda onunla sosyal iletişimimizin fazla olmasını istemeyiz. Çocuklarımızın sosyal ve toplum tarafından sevilen ve kabul edilen kişiler olmasını istediğimize göre bu kabullenmenin en önemli yapı taşlarından biri olan nezaket kurallarını onlara öğretmemiz gerekir.
Gelin şimdi bu yaşlarda çocuklarımıza hangi konularda ne tür örnekler vereceğimize değinelim:
Sorulara nasıl karşılık verileceğini öğrenmek!. “Merhaba, nasılsınız?” “İyiyim, siz nasılsınız?” gibi.
Bir şey rica ettiğimizde lütfen demek.
Nasıl soru sorulacağını öğrenmek.
Teşekkür etmeyi bilmek.
Özür dilemek.
Yardım etmek.
Kendimizden küçüklere ve büyüklere nasıl davranmamız gerektiğini bilmek.
Özel günleri kutlama alışkanlıkları geliştirmek.
Hediye almayı ve paylaşmayı bilmek.
Ödünç almak veya kullanmak istediğiniz bir şeyi istemek ve de rica etmek; başkalarından herhangi bir şeyi izinsiz almamak.
Birisi konuşurken onu dinlemek, sözünü kesmemek.
Telefon görgü kuralları
Ayakkabı görgü kuralları (İçeri ve dışarıda giyilecek ayakkabılar; nerede kullanılacağı, temizlikleri vs)
Yemek saatinde masa görgü kuralları
Oyun oynarken başkalarının zarar görmediğinden emin olmak.
Bir iş yaparken ya da oyun oynarken çok dağınık olmamak ve işimiz bitince toplamayı bilmek.
Sıra beklemek.
Aynı zamanda kapıdan geçmeye çalışırken ne yapmamız gerektiği
Birisine ya da birisinin malzemelerine çarparsak ne yapacağımız
Düşen ya da zor durumda olan birisine yardım etmek.
Başkalarını nasıl dinleyeceğimizi öğretmek.
Kalem, sabun, tuvalet kağıdı vb. tüketim malzemelerini kullanırken nelere dikkat etmek.
Yaşam alanlarımızı temiz tutmak
Kapalı bir kapıya girmeden önce kapıyı çalmak.
Bir koridorda nasıl yürüneceğini göstermek
Sessiz olmayı öğrenmek
Müze, hastane, okul vb. alanlarda nasıl hareket etmemiz gerektiğini öğrenmek
Bize yapılmasını istemediğimiz şeyleri başkalarına yapmamak
Bizi üzecek sözleri başkalarına söylememek
Kavga etmemek, başkalarına zarar vermemek
Alay etmemek, herkesi olduğu gibi kabul etmek
Bu liste sizin genel yaşam şeklinize bağlı olarak uzar. Bazı maddeler şu an için erken ya da belki sizin kabul sınırlarınızda katı gelebilir.
Önemli olan çocuklarımıza bir toplum içerisinde yaşamanın kurallarını “iyi birer örnek olarak” ve “neyi neden yaptığımızı” anlatarak aktarmaktır.
Çocuklarımıza empati kurmayı öğretmektir. Hangi öğreti için hangi zamanın doğru olduğu konusunda sizin gözlemleriniz ve hazır bulunuşluğa dair tespitleriniz daha önemlidir. Çocuğunuzu farklı yerlere götürmek, onunla gezmek, bu geziler ve farklı sosyalleşme çabaları esnasında hem kendi mutluluğumuzu hem de başkalarının huzurunu ön planda tutmak, kendi keyfimiz için başkalarını rahatsız etmeden belli sınırlar içerisinde mutlu olmanın şartlarını öğretmek, paylaşmanın ya da farklı canlılara yardımcı olmanın )ya da en azından onları incitmemenin) güzelliğini öğretmek gibi alışkanlıkların tohumlarını bu yaşlardan atmak ileride hayatı sizin için de çocuğunuz için de çok rahatlatacaktır.
Yazan: Funda Güngör Akpınar, Montessori Eğitmeni, Ass. Montessori Internationale
Kidokit Kurucu Ortağı ve Özel Mutlu Panda Anaokulu Kurucusu
