50. Hafta gelişim

Kidokit’le haftalık buluşmamıza hoş geldiniz.

Ve bir tam yılı geride bırakmaya çok az kaldı! Umarız siz de bu yolculuktan keyif almışsınızdır.

Artık 1 yaşında bir çocuğunuz olduğuna göre gelin bu hafta önce bu yaş çocuklarının genel özellikleri nelerdir bir gözden geçirelim. Böylece önümüzdeki dönemin nasıl geçeceği hakkında biraz daha hazırlıklı olabilirsiniz. 

1 yaş çocuğunun genel özellikleri

1 yaş çocuğunun en karakteristik özelliği ”benmerkezciliğidir”. Bu durumu kısaca ”hep ister, alır ama vermez” olarak tanımlarsak yanlış olmaz. Her şeyin bir tek kendisine ait olmasını ister. Bu dönemde çocuklarınız henüz paylaşmayı bilmezler. O yüzden ondan bu tür beklentilerinizin olmaması yerinde olur.

Bu dönemde yürümeye başlayan çocuğun dünyası artık ”keşfettikleri”dir. Eline aldığı şeyleri ağzına götürüp tanımak ister (özellikle 12. aya kadar psikoseksüel anlayışta oral dönemde olan çocuk için ağız en önemli haz kaynağıdır).

Kendi kontrolünü kazanma arzusu…

Bebekler, doğumdan 12. aya kadar dünyayı güvenilir ya da güvensiz bir yer olarak algılama eğilimdedir. 13. aydan itibaren artık edinmiş oldukları güven duygusuyla beraber kendi kontrollerini yavaş yavaş kazanmak isterler. Bu dönemin artık ”keşfetme” dönemi olduğuna daha önce de değinmiştik. Çocuğunuz yalnızca kendini ve çevresini keşfetmekle kalmaz artık sizlerin koyduğu sınırları da anlamaya çalışır. Ancak bunu çok da bilinçli yaptığı söylenemez. Bu dönemde bebeğin davranışları ”dürtüsel” gerekçelere dayanır. Dr. Maria Montessori’nin tanımıyla çocuklar bu dönemde içlerindeki öğretmeni takip ederler. Zaten iyi ve kötünün farkını anlayacak olgunluğa henüz gelmemiştirler.

“Gözlem yoluyla” keşiften, “eylem yoluyla” keşfe geçiş…

Bebeğiniz, hâlâ size bağlıdır, özellikle mutsuz olduğunda anneye yapışma davranışı gösterir ama yine de ebeveynleriyle iyi bir ilişkinin nasıl kurulacağı onun için henüz anlam ifade etmez. Bu dönemde çocuğunuz için en anlamlı olan şey ”artık yürüyorum, dünyayı keşfetmek için kontrolü elime alabilirim” duygusudur. En önemli öğrenme yolu ise “eylem yoluyla” çevreyi keşfetmesidir. Artık yürümeye başlayan bebeğiniz özgüven, ayrılık kaygısı, kendi kendine yetebilme hissi, bağımsızlık gibi duyguları çevreyi keşfederken edinir. Hayal gücü olmadığı için en önemli kaynağı açıkça görülen somut neden ve sonuçlardır.

Benmerkezcilik

Bu yaş, çocuğunuz için kolay bir dönem değildir. Benmerkezciliği ve olumsuz tavırları gerçek anlamda bir karşı gelme olarak tanımlanamaz. (Dolayısı ile bu yaş döneminin özelliklerini anlamanız sizin için bu dönemi biraz kolaylaştırabilir.) İyi ve kötü arasındaki farkı henüz bilmezler. Olumsuzluğun kökeninde hem çocuğun yalnızlığı deneyimlemek istemesi hem de anneye yapışık oluşu yani gelişmemiş bağımsızlık duygusu arasında sıkışıp kalması yatar. Yani bebeğiniz bu dönemde hem sizin dışınızdaki çevreyi keşfetmeye çalışır hem de sizinle fiziksel yakınlığını sürdürmek ister. Bu dönemde çocuğa bakım veren kişilerin yönlendirici, cesaretlendirici ve en önemlisi sakin olmaları çok önemlidir. Çocuğunuzu bu anlayışla büyütürseniz benliğini kazanma süreci olumlu etkilenir. Sizinle olan yakınlığında güven ve rahatlık ister. Çok önemli olan güven duygusunu da test etmeye başlar. Örneğin uzaklaştığı zaman sizin de arkasından gelmenizi bekler.

Bu dönemde çocukların bir yere tutunarak ayağa kalkıp, yine eşyalara tutunarak etrafta gezinmesini bekleriz. Ayrıca yardım olmadan oturabilirler. Özellikle bu aşamaların gelişimine dikkat edilmesi gerekir. Eğer çocuğunuz yürümeye başlamadıysa, bir oyuncağı almak gibi amaca yönelik bir davranış sergilemiyorsa durumu kontrol etmek gerekir. Ancak her zaman söylediğimiz gibi her ne kadar yaşlara göre ”yapılabilirlik” öğeleri olsa da her çocuğun gelişim hızı farklıdır. Durum çok da normal olabilir. Önemli olan gözlemlemek ve değerlendirmesini yapmaktır.

Taklit ediyorum…

12,5 ay dolaylarında çocuğunuz etrafındaki insanların yaptıklarını taklit etmeye de başlayabilir. Obje aktarımı yapabilir (örneğin bir bloğu kaba koymak). Hiç destek almadan ayakta kalabilir. Anlaşılır bir iki sözcük söyleyebilir. Hatta bardaktan bir şeyler içip, kalemle karalama yapabilir.

Yürümeye başlayan bebeğiniz için artık durmak oldukça zor olmaya başlar. Çocuğunuzun çevresi ve dünya ile etkileşime girip ruhsal, bilişsel, fiziksel anlamda hayatını zenginleştirmek için çevresini düzenleyebilir, ona kaliteli vakit geçirmesinde destek olabilirsiniz. Bu dönemdeki motor kas ve bilişsel gelişime önümüzdeki hafta daha detaylı olarak değineceğiz.

Keyifli bir hafta geçirmenizi dileriz.